Basit Dilbilgisi Kurallarıyla İ?râb Yapılabilir mi: İ?râbu'l-Avâmili'l-mi?e Üzerine Bir İnceleme
Küçük Resim Yok
Tarih
2023
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Bu çalışma, basit metinleri basit dilbilgisi kurallarıyla i?râb etmenin im-kanını iu’l-Avâmili’l-mi?e adlı eser örneğinde tartışmaktadır. Dilbilgisinin ‘metinler üzerinde uygulanması’ olan i?râb, bir açıdan bilgi pekiştirme işlemi, başka bir açıdan ise metni anlama girişimidir. İ?râbu’l-Avâmili’l-mi?e muhtasar bir dilbilgisi risalesi olan el-Avâmilu’l-mi?e’nin i?râbı olması nedeniyle bu i?râbın dilbilgisini pekiştirme amaçlı yapıldığı açıktır. Dahası, i?râbı yapılan metinden de anlaşıldığı üzere, pekiştirilecek bilginin düzeyine işaret eder niteliktedir. Literatürde i?râb konusu çoğunlukla eğitim materyali geliştirme bağlamında incelenmiştir ve belirli bir düzeydeki dilbilgisiyle i?râbın uygulanabilirliğini inceleyen çalışma bulunmamaktadır. İ?râb eserlerini, i?râbın uygulanabilirliği yönüyle incelemek, gelenekteki teamülü göstermesi ve dilbilgisi öğretimi alanlarına veri sağlaması bakımından önemlidir. Çalışmaya konu olan eser hâlihazırda yazma olarak bulunmakta ve i?râb edilen metin ile yazarın yaptığı i?râbdan oluşmaktadır. Eserin i?râb edilen metnini oluşturan el-Avâmilu’l-mi?e özet dilbilgisi ihtiva eden bir ders kitabıdır ve kitabın hedef kitlesi başlangıç seviyesindeki talebelerdir. Doğal olarak el-Avâmilu’l-mi?e ile i?râbının aynı seviyeye yönelik hazırlanmış olduğu varsayılır. Çalışmamız anılan varsayımın doğruluğunu İ?râbu’l-Avâmili’l-mi?e’deki i?râbdan hareket ederek incelemektedir. İ?râbda kullanılan dilbilgisi kurallarının basit olup olmadığını belirlemek için bu çalışmaya özgü basitlik ölçüsü ihdas etmek gerekmiştir. Basitlik ölçüsü olarak: kullanılan dilbilgisi kurallarının el-Avâmilu’l-mi?e metninde yer alan bilgilerle sınırlı olması, kullanılan dilbilgisi kurallarının ana konulardan olması ve yazarın i?râb uygulaması sırasında ihtilaflı konulara değinmemiş olması şeklinde üç kriter belirlenmiştir. Ayrıca, hedefimize ulaşmayı kolaylaştırmak için cümleleri basit ve karmaşık olmak üzere ikiye ayırdık ve verilerimizi çoğunlukla karmaşık cümlelerden seçtik. Karmaşık cümleleri ise eksik unsuru bulunan cümleler ve anlamca birbirine bağlı cümleler olmak üzere ikiye ayırarak sadeleştirdik. Karmaşık cümle tipleri haricindeki bazı örnekleri de ilave ederek ikinci bir veri kümesi oluşturduk. İkinci veri kümesini oluşturan diğer cümle tiplerini ise el-Avâmilu’l-mi?e’nin yer vermediği unsurları ihtiva eden cümlelerden seçtik. Bahsi geçen veri kümeleri, bu çalışma için belirlemiş olduğumuz basitlik ölçüleri doğrultusunda incelenerek İ?râbu’l-Avâmili’l-mi?e’de kullanılan dilbilgisi kurallarının basitlik-karmaşıklık derecesi ortaya çıkarılmıştır.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Arapça dilbilgisi, Basit dilbilgisi kuralları, İ?râb, el-Avâmilu’l-mi?e, Basit cümle
Kaynak
Tasavvur - Tekirdağ İlahiyat Dergisi (Online)
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
9
Sayı
2
