Halk Şairlerinin Şiirlerinde Geçen İkilemelerin Anlam Bağlamında Değerlendirilmesi: Karacaoğlan ve Dadaloğlu Örneği
Küçük Resim Yok
Tarih
2023
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Türkçenin söz varlığı içerisinde önemli bir yere sahip olan ikilemeler, Türk dilinin her döneminde görülmektedir. Anlamı güçlendirmek, pekiştirmek gibi amaçlarla hem düzyazıda hem de şiirlerde ikilemelere sıklıkla başvurulmaktadır. Genellikle aynı kelimenin eş ya da yakın, zıt veya sesleri birbirini çağrıştıran kelimelerin yan yana kullanılmasıyla oluşturulan kelime grupları olarak tanımlanan ikilemeler, dilbilgisi kitaplarında genellikle “tekrar grubu” başlığı altında verilmektedir. Dilin kelime hazinesini oluşturan ikilemeler hakkında araştırmacılar tarafından hazırlanan/sunulan tezler, makaleler, bildiriler ve kitaplar bulunmaktadır. Yapılan çalışmalarda ikilemeler, genellikle biçim/yapı/görev bakımından değerlendirilmiştir. Birkaç çalışma hariç ikilemelerin anlamı ve cümleye yapmış olduğu katkı üzerinde etraflıca durulmamıştır. İkilemeyle ilgili yapılan tanımlarda anlam bakımından “güçlendirme” ve “pekiştirme” yaptığı vurgusu üzerinde durulmuştur. Cümle bağlamında değerlendirildiği zaman ikilemelerin güçlendirme, pekiştirme, abartma, devamlılık/süreklilik, birlik/bütünlük, her yer/herkes, yaklaşıklık vb. anlamlar kattığı görülmektedir. Bu noktalardan hareketle Türk dilinin her döneminde kullanılan ikilemelerin halk şairlerinin şiirlerinde de kullanıldığını ortaya koymak ve bu ikilemelerin kullanıldığı cümlelere hangi anlamlar kazandırdığını tespit etmek amacıyla, halk şairlerinin şiirleri taranmış ve bu şiirlerde geçen ikilemeler tespit edilmiştir. Tespit edilen ikilemeler anlam bakımından gruplandırılmış ve metin içindeki kullanımlarıyla birlikte verilmiştir. Metin içindeki kullanımlarıyla verilen ikileme örneklerinin anlam bakımından güçlendirme ve pekiştirmenin yanında abartma, devamlılık/süreklilik, birlik/bütünlük, her yer/herkes, yaklaşıklık, tahmin, çoğaltma, sıralama gibi anlamlar kattığı görülmüştür.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Söz varlığı, ikilemeler, tekrar grupları, cümlede anlam.
Kaynak
Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi (Online)
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
12
