TEKİRDAĞ İLİNDE BALIK TÜKETİM EĞİLİMLERİNİN BELİRLENMESİ

Abstract

Dünyada kırmızı et tüketiminden beyaz ete ve özellikle balığa doğru hızla artan bir eğilim bulunmaktadır. Özellikle gelişmiş ülkelerde, balık tüketimini teşvik edici tanıtım ve bilgilendirme yapılarak, her yaştaki tüketicinin balık tüketiminin yararları konusunda bilinçlendirilmesi hedeflenmekte, kampanyalar okullarda, basın yayın organlarında, ilgili bakanlık ve üretici birliklerinin katkıları ile yürütülmektedir. İnsan sağlığı üzerindeki faydalarının bilinmesine rağmen Türkiye’de balık tüketimi hala istenilen seviyede değildir. Zengin balıkçılık kaynaklarına sahip Türkiye’de bölgeler arasında tüketim miktarında farklılık olmakla birlikte kişi başına ortalama 6,3 kg olan balık tüketiminin Dünya ve AB ortalamasının altında kaldığı görülmektedir (TÜİK, 2015). Dünya ortalama balık tüketimi kişi başına 18,93 kg; AB ortalaması ise 22,86 kg’dır (FAO, 2015). Bu çalışmanın amacı Tekirdağ ili Süleymanpaşa ilçesindeki tüketicilerin balık tüketim eğilimlerini etkileyen faktörlerin belirlenmesi, faktörlerin önem derecelerine göre değerlendirilmesi ve ortalama balık tüketim miktarlarının belirlenmesidir. Çalışmada Tekirdağ ili Süleymanpaşa ilçesinde yaşayan 48000 haneden tesadüfi örnekleme yöntemi kullanılarak seçilen 270 tüketici ile anket uygulaması yapılarak tüketicilerin balık tüketim alışkanlıkları ve bunları etkileyen faktörler incelenmiştir. Aynı zamanda tüketicilerin gelir seviyesi, toplam gıda harcamaları, balık ve su ürünleri tüketim miktarları ile tüketim şekilleri de ele alınmıştır. Araştırma bulgularına göre kişi başı balık tüketimi 14,69 kg/yıl olarak tespit edilmiştir. Ankete katılanlardan balık tüketenlerin %72,35’inin balık tüketmedeki en önemli nedeni balığın sağlıklı olması iken balık tüketmeyenlerin %33,33’ünün balık tüketmemelerindeki en önemli neden yeme zorluğu olarak belirlenmiştir. Araştırmaya katılanlar balığı en çok kış (%34,78) ve sonbahar (%27,08) mevsimlerinde tükettiklerini belirtmişlerdir. Ortalama tüketim sıklığı ise %60,61 oranında 15 günde bir olarak hesaplanmıştır. Tüketicilerin %88,97’si balığı taze olarak tükettiklerini belirtmişlerdir. Tüketicilerin %59,47’si balık fiyatlarını normal, %32,20’si ise pahalı bulmaktadır. Karides %44,16 ve kalamar %31,59 ile en çok tüketilen su ürünlerindendir. Kişi başı ortalama su ürünü tüketimi ise 1,76 kg/yıl olarak hesaplanmıştır. Tüketicilerin %54,51’i balık satın almak için öncelikli olarak balıkçıyı tercih etmektedirler. Tüketicilerin kırmızı et tüketim oranı %37,93, tavuk eti tüketim oranı %34,82 ve balık tüketim oranı %27,25 olarak hesaplanmıştır. Konjoint analiz sonuçlarına göre balık tüketiminde tüketiciler tarafından en çok dikkat edilen faktörler sırasıyla %34,217 ile fiyat, %31,361 ile işleme şekli, %26,960 ile yetişme şekli ve %7,461 ile satın alma yeri olarak belirlenmiştir.

In terms of consumption, there is an increasing tendency from red meat to white meat especially fish meat in the World. Especially in developed countries, it is aimed that to awareness for benefits of fish consumption consumers of all ages, encouraging fish consumption by promotions and information. Campains are carried out with contribution of relevant ministries and producers' associations in schools and media outlets. Fish consumption is still not at the desired level in Turkey although its health benefits. Average fish consumption of world, EU and Turkey are 18,93, 22,86 and 6,3 kg/capita respectively. Turkey which has rich fishery resources, fish consumption is lower than the EU and World averages. Statistics show that there are differences in the amount of fish consumption among the regions of Turkey. The aim of this study is to determine the factors effecting fish consumption tendency of consumers in Tekirdağ province Süleymanpaşa district, evaluation of these factors according to importance levels of them and determining the average fish consumption. Conducting polls on 270 selected consumers from 48000 houses residing in Tekirdağ province Süleymanpaşa county via random sampling method, fish consumption habits and factors which are affecting them, are analyzed in this study. At the same time, income level, total food expenses, fish and aqua products consumption rates of consumers are tackled. According to findings of this study, annual fish consumption per capita is determined as 14,69 kg. It is found out that most important reason for 72,35 % of fish consumers who participated in the poll is the healthiness of fish, besides 33 % of participants who do not consume fish suggest it is hard to eat fish. Participants mention that they consume fish mostly in winter (34,78 %) and in autumn (27,08 %). Average consumption rate is assessed as in once in 15 days in the rate of 60,61 %. 88,97 % of consumers declared they consume fresh fish. 59,47 % of consumers consider fish prices are normal, on the other hand 32,20 % of consumers find it expensive. Shrimp with the rate of 44,16 % and calamari with the rate of 31,59 % are the most widely consumed aqua products. Annual aqua product consumption per head is calculated as 1,76 kg. 54,51 % of consumers initially prefer fishmongers to buy fish. Their red meat consumption is calculated as 37,93 %, chicken meat consumption is calculated as 34,82 % and fish consumption is calculated as 27,25 %. The most significant factors in fish consumption are price (34.22%), processing form (31.36%), production type (26.96%) and place of purchase (7.46%) respectively.