Yabancı Ot İlaçlarına Dayanıklı Bazı Çeltik (Oryza sativa L.) Genotiplerinin Geliştirilmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, çeltik tarlalarında sorun olan, kırmızı çeltik ve konvansiyonel çeltik yabancı otilaçlarına direnç gösteren yabancı otları kontrol etmek için, IMI (Imidozolinone) gurubu yabancı ot ilaçlarınadayanıklı çeltik çeşitleri geliştirmektedir. Bu araştırma, 2007 ve 2014 yılları arasında yürütülen 8 yıllık birçalışmanın sonucunu içermektedir. Çalışmaya 2007 yılında, Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsünde, IMIgurubu yabancı ot ilaçlarına dayanıklı bir çeşit ile ticari çeltik çeşitleri arasında gerçekleştirilen 13 kombinasyonmelez yapımı ile başlanmıştır. Bu melez kombinasyonları kullanılarak, bir ıslah çalışması gerçekleştirilmiştir.Melez kombinasyonlarından elde edilen popülasyonların seleksiyonunda, modifiye edilmiş bulk metodukullanılmıştır. Bunun için F'de ekim ve hasat bulk şeklinde yapılmış ve F'de hasatta tek bitki seleksiyonunabaşlanmıştır. Çalışmalar sonucunda; 2011 yılından itibaren durulmuş saf hatlar elde edilmeye başlanmıştır.Elde edilen hatlar, 2012 yılından itibaren, Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü deneme tarlasında, tesadüfblokları deneme deseninde, üç tekerrürlü olarak verim denemelerine alınmaya başlanmıştır. Denemelerdeagronomik ve teknolojik özellikler bakımından gözlem ve değerlendirmeler yapılmıştır. 2014 yılı sonunda, eldeedilen sonuçların değerlendirilmesi sonucu, IMI yabancı ot ilaçlarına dayanıklı 5 ümit var hat, tescile adaygösterilmiştir. Bunlardan ikisine, 2014 yılının aralık ayında üretim izni alınmıştır. Bu hatlar, çeltik verimi,agronomik ve teknolojik özellikler bakımından Türk üreticisi ve tüketicisinin beğenisini kazanacak seviyededirler.

The objective of this study was to develop IMI (Imidazolinone) group herbicide resistant rice varieties tocontrol weedy rice (red rice) and the weed gained resistance against conventional rice herbicides in the ricefields. A resistant rice variety to IMI group herbicide was provided from abroad and it was utilised as resistancesource in this study. This variety was crossed with Turkish commercial rice varieties at Trakya AgriculturalResearch Institute in 2007 and thirteen cross combinations were obtained. Some segregating material werecreated and the modified bulk selection method was practiced for the selection, for this the planting andharvesting were done as bulk at F2generation and the harvesting was practiced as single plant selection atF3generation. After selection the pure lines, they were tested in observation nursery, preliminary yield andyield trial, respectively. The yield trials were conducted in randomised complete block experiment design withthree replications. Some selected IMI rice lines were tested in the yield trials in 2013 and 2014. Five of themhad good performance in term of rice yield, agronomic and quality traits. They were nominated for registrationas commercial varieties in the end of 2014. At the same time, the production permission was taken two ofthem, under the name of IMI 2521 and IMI 2554.