1902 Brüksel körlerin durumlarının düzeltilmesi kongresi ve İstanbul'dan katılan göz hekiminin değerlendirmesi

Abstract

Körlerin eğitimi ve öğretimiyle ilgili çabalar 18. yüzyıl sonlarına doğru başlamıştır. Bu sosyal sorunun çözümü için harcanan çabaların önemli bir aşaması 1902 yılında Brüksel’de yapılan “Körlerin Durumlarının Düzeltilmesi Kongresi” dir. Adı geçen kongrede tartışılan konular, Osmanlı Devleti delegesi Dr.Esat Bey tarafından Servet-i Fünun dergisinin 11 Eylül 1329 (miladi 24 Eylül 1903) tarihli, 648 numaralı nüshasında yayınlanmıştır. Bu kongrede yedi ana konu tartışılmıştır. Esat Bey, adı geçen dergide kongre tartışma konularının ayrıntılarının yanında körlerin eğitimiyle ilgili resimleri de sunmuştur. Kongredeki bir sorunun cevabı olarak, İstanbul’da icra ettiği dokuz yıllık göz hekimliği sonucunda, 30 bin hasta üzerinde düzenlediği istatistiği ve kişisel deneyimleriyle görüşlerini ayrıntılarıyla vermiştir. Bu kongreden çıkan sonuçlara dayanarak, Türkiye’deki Körlerin eğitim ve öğretimiyle ilgili çabalar başlatılmıştır. Kongre, Darülaceze’de bir şube kurulması halinde, uygun şartlarda, Belçika Körler Okulundan bir öğretmenin gönderileceğini vaad etmiştir. Esat Bey, bu kongrenin sonuç bildirgesiyle beraber hazırladığı geniş raporu, körler için bir eğitim okulu açılması gereğini, gerekçeleriyle beraber devlet hiyerarşisi kanalıyla Sultan II. Abdülhamit’e arz etmiştir. Yıllar içinde, Darülacezede körlere yönelik bir şube açılması sağlanmış, Acıbadem semtinde körler ile sağır ve dilsizlerin eğitimine yönelik bir okulun inşası için geniş bir arsa tahsis edilmiş, ancak, padişahın tahttan indirilmesi, seferberlik ve ardı ardına gelen savaşlar nedeniyle bu girişimler sonuçsuz kalmıştır. Bu çalışmada, kongre ayrıntıları Osmanlıca’dan Türkçeye aktarılmış, sadeleştirilerek paylaşılmıştır. Ayrıca, körlerin eğitimiyle ilgili gelişmelerin kısa tarihçesi sunulmuş, konu ayrıntıları verildikten sonra, bu kongrenin etkisiyle ülkemizde yapılan ilk girişimler tarihsel süreç içinde tartışılmıştır.

The educational attempts for blinds started aproximately at the end of the 18th century. An important step of these attempts was “The Congress for amelioration of the life standards of blinds” that had been held in Brussels in 1902. The topics discussed in the above mentioned congress were published by Dr.Esat Bey, the representative of The Ottoman Empire, in the 11 September 1329 (24 September 1903) dated, no 648 offprint of the “Servet-i Fünun” magazine. Dr.Esat Bey also published some photographs about the education of blinds in the same newspaper. While responding to a question in the congress, he presented his personal experience and statistical results based on 30000 patients that he examined as an ophthalmologist in Istanbul in a duration of 9 years. The studies directed to the education of blinds were initiated after the experience obtained from this congress. The Commitee of the Congress accepted to send a teacher from the School for Blinds of Brussels if a branch should be opened in Darülaceze. Dr.Esat Bey prepared a report including the results obtained from the Congress and had it presented to Sultan II.Abdülhamit with the aim of creating a school for blinds. A school was opened in Darülaceze and a land in Acıbadem was spared for the education of blinds, deaf and dumbs. But these could not be realized as the Sultan was taken down from throne and continuing wars. In this study the details about the congress were translated from Ottoman language to Turkish and presented after purification. A brief history about the beginning attempts of the education of the blinds and its development in Turkey with the effect of Brussels congress are discussed.