Namık Kemal'in Yaşamında ve Eserlerinde Gelibolu

Abstract

Antik dönemlerdeki isimlendirmeye göre "iyi ve güzel şehir" anlamında kullanılan "Galli Polis" kelimesinin bugünkü kullanımıyla "Gelibolu", tarihte Hitit İmparatorluğunun dağılmasından sonra önem kazanmış, önce Lidyalıların, sonra Persler, Spartalılar, Makedonlar, Bergamalılar, Romalılar, Bizanslılar ve en son Türklerin hâkimiyetine girmiştir. Gazi Süleyman Paşa komutasındaki Osmanlı kuvvetleri tarafından 1354'te fethedilen ve Rumeli'nin ilk Paşa Sancağı olan Gelibolu, tarihte bir denizcilik idare merkezi olarak şöhret kazanmıştır. Cumhuriyet döneminin başlarında vilayet merkezi olmuş, 1926 yılında ise ilçe merkezine dönüştürülmüş ve bugün de ilçe merkezidir. Coğrafî konumu ve bir geçiş noktası olması sebebiyle pek çok tarihî olayın gerçekleşmesinde merkez olma özelliği bulunan Gelibolu, üzerinde bulundurduğu önemli devlet adamı ve yetiştirdiği aydınları yönüyle ele alınıp incelenmesi gereken bir yerleşim yeri olarak da dikkat çeker. XIX. yüzyıl Osmanlı toplumunun aydın, düşünür, devlet adamı ve Tanzimat Edebiyatı olarak isimlendirilen dönemin öncü bir şairi, gazetecisi, tiyatro ve roman yazarı olarak da bilinen Namık Kemal, 24 Recep 1289 tarihinde sürgün-mutasarrıf olarak Gelibolu'ya gelmiştir. Gelibolu'ya yakın olan Tekirdağ'da 1840 yılında dünyaya gelmiş ve Osmanlı coğrafyasının muhtelif bölgelerinde bulunmuş olan Namık Kemal, İbret gazetesinin kapatılmasından sonra 33 yaşında Gelibolu'ya mutasarrıf olarak atanmıştır. Namık Kemal'in memurluk/devlet adamlığının ilk dönemini geçirdiği Gelibolu, onun edebî hayatında da önemli bir yerleşim yeri olarak dikkat çeker. "Devr-i İstilâ" eserinin konusunu ilham eden Marmara denizi temaşalarını yaşadığı 40 odalı, 3 kanatlı mutasarrıf konağındaki Namık Kemal'in, İbret ve Diyojen gazetesindeki bazı yazılarını yazdığı yer olan Gelibolu, onun aynı zamanda "Gelibolu" başlıklı yazısında müstakil bir konu olarak ele alınmıştır. 1888 yılının 2 Aralık günü Sakız adasında vefat eden ve önce oradaki bir cami haziresine defnedilen Namık Kemal'in kabri, gazeteci arkadaşlarına bıraktığı vasiyetine istinaden üç gün sonra Gelibolu'nun Bolayır kasabasındaki Gazi Süleyman Paşa türbesinin yanına nakledilmiştir. Bu itibarla Namık Kemal'in, doğrudan doğruya 33 yaşında başlayan Gelibolu ile münasebeti, ölümünden sonra da kabrinin nakliyle devam etmiştir. Bu çalışmada, Namık Kemal'in gerçek hayatında Gelibolu'nun nasıl bir yer tuttuğunun izleri, Namık Kemal ile ilgili belgelerden, onun hayatını ele alan eserlerden takip edilerek incelenecektir. Onun kendi eserlerinde de Gelibolu'nun ne şekilde yer aldığı incelenip araştırılırken ayrıca Namık Kemal'in ölümü öncesinde Gelibolu çevresine bağlılığı, bu bağlılığın sebepleri, kabrinin nakli ile bilgileri de çeşitli belge ve kaynaklara dayandırılarak ortaya konulacaktır

The word “Galli Polis” which was used as “good and beautiful city” according to the nomenclature in ancient times, (Gallipoli today) gained importance in history after disbanding of Hittite Empire and was dominated by initially Lydians, Persians, Spartans, Macedonians, Bergamots, Romans, Byzantines and finally Turks. Gallipoli which was conquered by Ottoman forces under command of Gazi Süleyman Paşa in 1354 and which was the first pasha sanjak of Rumelia became famous in history as a marine administration center. It became a city center in beginning of Republican period and was converted to provincial center in 1926. Today it is still a provincial center. Due to its geographical location and the fact that it is a passage, it has always been a center of important historical events. It is also important (and should be researched) in terms of the intellectual people and important statesman that were grown up in Gallipoli. Namık Kemal who was known as an intellectual statesman, thinker of XIX. Century Ottoman community and pioneer poet, journalist, theater and novel author of the period named as political reform literature, came to Gallipoli as an exiled tenant. Namık Kemal who was born in Tekirdağ (close to Gallipoli) in 1840 and traveled to various regions of Ottoman Empire, was assigned to Gallipoli as tenant after the closure of Ibret newspaper. Gallipoli where Namık Kemal had the first period of his tenancy / statesmanship was also an important place for his literate life. Gallipoli where he wrote some articles to Ibret and Diyojen newspapers in the tenancy manor with 40 rooms and 3 wings where he also had his Marmara sea spectacles that constituted an inspiration for his work named “Devr-i İstilâ” was also a private subject in his article named “Gallipoli”. The grave of Namık Kemal who passed away in December 2nd 1888 in Chios (and was buried to a mosque burial area) was transferred next to Gazi Suleyman Pasa mausoleum in Bolayir town of Gallipoli three days later according to his will which he had left to his journalist friends. In this respect, the direct relation of Namık Kemal with Gallipoli which started when he was 33, continued after the transfer of his grave following his death. In this study, the tracks of the importance of Gallipoli in real life of Namık Kemal, will be followed and examined through the documents related with him and the works which was about his life. While the importance of Gallipoli in his own works was also examined and researched, we will also emphasize the commitment of Namık Kemal to Gallipoli and surroundings prior to his death, the reasons of this commitment and transfer documents of his grave by attributing to various documents and sources