Safevi Tarihine Dair Bir Bibliyografya Denemesi: Xvı. ve Xvıı. Yüzyıllarda Safevi Devleti'ne Giden Bazı Seyyahlar ve Seyahatnâmeleri

Abstract

Seyahatnâmeler yazıldığı dönem hakkında bilgi sahibi olabildiğimiz, çoğu zaman resmi tarihçilerin vermediği bilgileri bizlere sunan önemli kaynaklardır. Safevi Devleti kurulduktan sonra birçok seyyah Safevi topraklarına gelerek gözlemlerde bulunmuşlardır. Bu seyyahların çoğu bir elçilik heyetinin üyesi olarak yani resmi görev ile İran'a gelirken bir kısmı da gezi, ticaret ve diğer amaçlarla gelmiş ve gördükleri yerleri, şahit oldukları olayları not almışlardır. Özellikle XVII. yüzyılda Avrupalı seyyahların sayısında bir artış görülmektedir. Gelen seyyahların çoğu elçi olarak resmi görev ile gelmekteydiler. Amaçları Osmanlılara karşı Safeviler ile işbirliği yapmak ve ticari bazı anlaşmalar yoluyla da ticareti geliştirebilmekti. Bu seyyahlar İran coğrafyasında İran ve Türk kültürüne ait öğelerin izlerini sürmüşler. Bazen de yaptıkları gözlemlerde bölgenin kültürü ile kendi kültürleri arasında kıyaslama yapmışlardır. Safevi kroniklerinde bulunmayan kültür, yaşam tarzı, mimari eserler, ticaret ürünleri, giyim-kuşam ve askeri güç gibi çok önemli bilgileri bizlere kazandırmışlardır. Daha sonra basılı hale getirilen bu notlar günümüze kadar ulaşmış ve çeşitli dillere çevrilmiştir. Özellikle Chardin, Kempfer, Sanson, Pietro Della Valle, Don Garcia de Silva Figueroa ve Tavernier gezdikleri bölgeler üzerine yaptıkları gözlemleri detaylı bir şekilde aktarmıştır. XVI. ve XVII. yüzyıllarda Safevi coğrafyasına giden bazı batılı seyyahlar ve bunların seyahatn?meleri hakkında bilgi verilecek olan bu çalışma Safeviler ile ilgilenen tüm araştırmacılar için yol gösterici olacaktır

Travelogues are important sources from which people can obtain a lot of information of the period when it was written, and they provide more information than the official historians do. After the State of Safavid was founded many travellers came to Safavid territory and made some observations. While most of these travellers came to Safavids as a member of an embassy for official duties, some of them came for purpose of trip, trade etc. and took some notes about events they witnessed. European travellers flourished particularly in the seventeenth century. Majority of incoming travellers, arrived with the purpose of performing their official duties, such as ambassadorship. They intended to ally with Safavids, against Ottomans, and to develop trade through some trade agreements. Those travellers arriving in Iran, traced Iranian and Turkish cultural items in Iranian geography. Sometimes they made comparisons between the culture of the Iranian region and their own cultures. Those travellers provided us with many significant information about culture, life style, architectural structures, commodities, clothing, and military power, and so on, which is not even found in Safavid chronicles. Later, the notes that were published and have survived were translated into various languages. This article will examine travellers who came to Safavid Iran in XVI and XVII centuries