Osmanlıda Alfabe Tartışmaları ve Latin Alfabesinin Kabulü Sürecinde Mustafa Kemal'in Çıktığı Yurt Gezileri: Tekirdağ Örneği

Abstract

Türkiyede dil ve alfabe tartışmaları sadece Cumhuriyet döneminde yapılmamış, daha Osmanlı Devletinin son dönemlerinden itibaren üzerinde tartışılan başlıca konulardan birisi olmuştur. Tartışmaların boyutu bazen zamanını aşmış ve konu hakkında radikal değişiklikler önerilmiştir. Bu önerilerden en belirgin olanı Enver yazısı olarak da bilinen Ordu Elifbası , Hatt-ı Cedit gibi isimlerle anılan yazıdır. Cumhuriyetle birlikte tartışmalar artık mücessem hale gelmiş ve neticede en önemli inkılâplardan biri olan Harf İnkılâbı gerçekleşmiştir. İnkılâp gerçekleşmeden önce belirli bir süreçte hazırlık yapılmış, kamuoyu, halk ve tüm çevreler bu inkılâbın gerekliliği konusunda ikna edilmiştir. Bu çerçevede alfabe değişikliği konusunda Sarayburnunda yapılan ilk açıklamalardan sonra yurt gezilerine çıkan Mustafa Kemal Paşa yeni alfabeyi tanıtmış ve halkın konuya ilgi duymasını sağlamıştır. O, bu amaca yönelik gezilerinden ilkini Tekirdağa yapmıştır. Tekirdağda validen belediye başkanına kadar herkesi adeta sınava tabi tutan Atatürk, Türkiyenin batıya açılan şehirlerinden olan Tekirdağa bu yönüyle büyük önem atfetmiştir. Bu gezide halk yeni alfabeye büyük ilgi göstermiş ve bu durumdan Mustafa Kemal oldukça mutlu olmuştur. Gezi her ne kadar kısa olsa da orada yaşananlar Türkiye yakın tarihinde iz bırakacak niteliktedir.

Discussions on language and alphabet were not only made in the Republic period, but also brought to agenda with the last period of Ottoman Empire. Sometimes, these discussions were ahead of their time and some radical changes had been suggested. The most distinct one of these writings was the writing called as Ordu Elifbası or Hatt-ı Cedit , which is also known as Enver writing. These discussions became tangible with the proclamation of the republic and one of the most important revolutions became reality through the alphabet reform. Before the reform was realized, some preparations were done for a while; then, public and all the concerning environments were persuaded about the necessity of the reform. In this context, going on nationwide tours after the first statements made in Sarayburnu about the alphabet change, Mustafa Kemal Pasha introduced the new alphabet and aroused public s interest about that. The first of these tours was made to Tekirdag. Subjecting the people there, from governor to mayor, to kind of examination, Ataturk attached great importance to Tekirdag, one of the westward cities of Turkey. People showed great interest to new alphabet and Mustafa Kemal was very happy about that. Even if the tour was short, the experiences are such as to leave important traces in the recent history of Turkey.