Seyahatnameler'de Sinop

Abstract

Seyahatname, Arapça gezmek, gezi anlamındaki seyâhat ile, Farsça risale, mektup anlamındaki nâme kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuştur. En geniş anlamıyla seyahatname, herhangi bir gezgin veya gözlemcinin ziyaret ettiği belli bir coğrafi alana ve tarihsel döneme dair izlenimlerini ve topladığı bilgileri yazıya aktardığı metinlerdir. Seyyah tanımlaması, sadece yabancı topraklardan gelen gezginlerle sınırlı değildir, aynı zamanda ait olduğu topraklara dair izlenimlerini aktaran gözlemcileri de kapsar. Seyahatnameler, iletişim imkânlarının kısıtlı olduğu dönemlerde bilimsel ve kültürel gelişmelerin aktarıcısı konumunda olmuştur. 1453 öncesinde yazılan Anadoluya yönelik seyahatnameler, Haçlı seferlerine katılan görgü tanıklarının veya Anadoludan Asyaya uzanan ticaret yollarından geçen tacirlerin aktarımlarıdır. XV. yüzyılın son yarısında Suriye ve Mısırın Osmanlılar tarafından alınması, 1580li yıllarda Osmanlıdan Hindistana uzanan doğu ticaret yolunun önem kazanması, Osmanlının bir siyasi güç olarak yükselişi ve Avrupa devletleriyle yoğun ilişkilerin başlamasıyla, imparatorluk topraklarına yönelik seyahatnameler ivme kazanır. Öte yandan Doğu; hem ötekinin yaşadığı zengin ülke, hem de Hz. İsanın doğduğu, Hıristiyanlığı yaydığı ve çarmıha gerildiğine inanılan kutsal topraktır. Dolayısıyla Doğuya gitmek, Batılılar için kendi özüne dönüş anlamı taşımaktadır. Bu çalışmada Sinopun Türklere geçmesinden sonra, 13. yüzyıldan başlayarak bu şehre gelen Doğulu ve Batılı seyyahların yazdığı seyahatnameler, kronolojik olarak incelenmiştir.

Seyahatname (Travelogue), consists of two words; seyahat in Arabic and nâme in Persian. Seyahatname in the broadest sense is the texts in which travelers and observers collect their impressions of a visited specific geographical area and/or information for a particular historical period. The definition of Seyyah (traveler) is not limited only to the foreign travelers but includes local observers who transfer their impressions for their own land also. Seyahatname s are the transmitters of scientific and cultural advancements where communication facilities are limited. The seyahatname s which has been written before 1453 and intended for Anatolia were the quotations of the eye witnesses of the crusaders or merchants who travelled from Anatolia to Asia. Seyahatname s on the territory of the empire gains momentum after invading of Syria and Egypt by the Ottomans, increasing importance of east trade lines from Ottomans to India by the years of 1580 s, the rise of Ottomans as a political power and beginning of intensive relations with European countries. On the other hand, East means both the rich land where the others are living and the holy land where it s believed that the Jesus was born and crucified. Traveling to east means returning to their self-essence. In this article, the seyahatnames, which has been written by eastern and western travelers coming to town beginning with 13th cent., after the Sinope captured by Turks are chronologically analyzed