Bazı makarnalık yerel populasyonlarının Trakya koşullarında tarımsal ve teknolojik özelliklerinin belirlenmesi

Abstract

Araştırma, 2008-2009 yetiştirme mevsiminde ekolojik olarak farklı 3 lokasyonda (Namık Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü ve Atatürk Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Enstitüsü) 17 makarnalık buğday yerel populasyonu ve 3 eski çeşit olmak üzere toplam 20 makarnalık buğday genotipi ile tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Yerel populasyonların bitki boyu, başak uzunluğu, başakta başakçık sayısı, başakta tane sayısı, başakta tane ağırlığı, başak hasat indeksi, başak sap oranları, hasat indeksi ve tane verimi ortalamaları sırasıyla 84,9 cm ile 148,6 cm, 6,94 cm ile 9,48 cm, 19,91 ile 25,70 adet, 33,66 tane ile 52,41 tane, 1,48 gr ile 2,28 g, %67,11 ile %73,11, %74,89 ile %87,16, %30,39 ile %39,92 ve 253,11 kg\da ile 387,89 kg\da arasında değişmiştir. Verim ve verim unsurlarına göre yapılan değerlendirmeler sonucunda verim unsurları bakımından yerel populasyonların eski çeşitlere oranla daha iyi performans göstermelerine karşın, eski çeşitler yerel populasyonlardan daha yüksek tane verimi vermişlerdir. Verim ve verim unsurları açısından dikkat çeken yerel populasyonlar; Kahramanmaraş (YP-8), Hacıhalil 20 (YP-15) ve Siverek (YP-10), Kayadere-23 (YP-14), İskenderun (YP-7) ve Erzincan (YP-5), Han-27 (YP-13), Bursa (YP-2), Şırnak Akaya (YP-11) olmuştur. Denemeye alınan makarnalık buğday genotiplerinin bin tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, camsı tane oranları, gluten oranları, gluten indeksi, sedimantasyon değerleri ve protein oranı ortalamaları sırasıyla 36,6 g ile 43,8 g, 72,05 kg ile 77,18 kg, %73 ile %96, %32 ile %40, 33 ile 73, 29 ml ile 50 ml ve %14,2 ile %17,3 arasında değişmiştir. Kalite özellikleri topluca değerlendirildiğinde bin tane ve hektolitre ağırlığı ve camsı tane oranı dışında diğer özelikler bakımından genelde yerel populasyonların eski çeşitlere oranlara daha iyi performanslar göstermişlerdir. Adıyaman (YP-9), Kahramanmaraş (YP-8) ve Çanakkale (YP-3) yüksek bin tane Siverek (YP-10), Han-27 (YP-13), Erzincan (YP-5), Bursa (YP-2), Manisa (YP-1), Han 27 (YP-13), Aric 31708-70 (YP-16) makarnalık buğday yerel populasyonlarının diğer genotiplere oranla kalite özellikleri açısından daha iyi performans göstermişlerdir.

This study was carried out during 2008-2009 growing season in ecologically different 3 locations (Namık Kemal University Agricultural Faculty, Thrace Agricultural Research Institute and Atatürk Soil and Water Resources Research Institute) and 17 durum wheat local landraces and 3 durum wheat obsolete cultivars were used as genetic material. Experiments were planned in randomised block design with 3 replicated. The averages of plant height, spike length, number of spikelets per spike, number of grains per spike, grain weight per spike, spike harvest index, spike stem ratio, harvest index and grain yield of local landraces ranged from 84,9 to 148,6 cm, from 6,94 to 9,48 cm, from 19,91 to 25,70 no, from 33,66 to 52,41 no, from 1,48 to 2,28 g, from 67,11 to 73,11%, from 74,89 to 87,16%, from 30,39 to 39,92%, and from 253,11 to 387,89 kg\da, respectively. In the result of evaluation based on yield and yield components, although local landraces showed higher performance than obsolete cultivars according to yield components, obsolete cultivars had higher yield than local landraces. The remarkable local landraces in terms of yield and yield components had Kahramanmaraş (YP-8), Hacıhalil 20 (YP-15) ve Siverek (YP-10), Kayadere-23 (YP-14), İskenderun (YP-7), Erzincan (YP-5), Han-27 (YP-13), Bursa (YP-2) and Şırnak Akaya (YP-11). The quality traits of genotypes used in study such as thousand grain weight, test weight, vitreous grain percentage, gluten content, gluten index, sedimentation value and protein content changed between 36.6 and 43.8 g, between 72.05 and 77.18 kg hl-1, between 73 and 96%, between 32 and 40%, between 33 and 73, between 29 and 50 ml, and 14,2 and 17,3%, respectively. Quality traits are considered together, except for thousand grain weight, test weight and vitreous grain percentage in terms of other traits local landraces showed better performance than the obsolete cultivars. Among the landraces, Adıyaman (YP-9), Kahramanmaraş (YP-8), Çanakkale (YP-3), Siverek (YP-10), Han-27 (YP-13), Erzincan (YP- 5), Bursa (YP-2), Manisa (YP-1), Han 27 (YP-13), Aric 31708-70 (YP-16) showed the higher quality attributes than the others.