Anyonik ve katyonik yüzey aktif maddelerin toprak ortamında parçalanabilirliklerinin tarla koşullarında belirlenmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı yüzey aktif maddelerin topraktaki davranışlarının incelenmesidir. Bu amaçla iki tane farklı yapıdaki yüzey aktif madde, farklı konsantrasyonlarda toprağa uygulanmıştır ve zamana bağlı olarak bu malzemelerin topraktaki davranışları incelenmiştir. Birinci yüzey aktif madde LAS (Linear Alkil Benzen Sulfanate) olup, deterjan yapımında kullanılan anyonik bir yüzey aktif maddedir. İkinci yüzey aktif madde ise ticari ismi DEHYQUART AU-46 (Fattyacids, C10-20 and C16-18-unsatd., reaction products with triethanolamine, di-Mesulfate-quaternized) olan, çamaşır yumuşatıcısı üretiminde kullanılan katyonik bir yüzey aktif maddedir. Her iki yüzey aktif maddenin Çorlu bölgesinde atık olarak direkt suya, indirekt olarak arıtma çamurları ile toprağa salınımı oldukça yüksektir. Varyans analiz sonuçlarına göre yüzey aktif madde uygulanan parseller ile kontrol parselleri karşılaştırıldığında anyonik yüzey aktif madde (LAS) ile katyonik yüzey aktif madde (DEHYDROQUART AU-46) arasındaki ortalama konsantrasyonlar arasındaki fark LSD testine göre P<0.01 düzeyinde önemli bulunmuştur. Hem LAS hem de Dehydroquart’ın topraktaki konsantrasyonu zamanla azalma, doz artışı ile de artma göstermiştir. LAS konsantrasyonları 5.84 ila 19.6 mg kg-1 arasında değişmekte, Dehydroquart konsantrasyonları ise 0.01 ila 0.27 mg kg-1 arasında değişmektedir. Yüzey aktif madde çeşidinin toprak özellikleri (pH, EC, OM, KDK) üzerine etkisi istatistiksel olarak önemli (p<0.01) bulunmuş, zaman faktörünün YAM konsantrasyonu üzerine etkisi ise istatistiksel olarak (p<0.05) düzeyinde önemli, EC, OM ve KDK üzerine etkisi ise (p<0.01) düzeyinde önemli bulunmuştur.

The aim of this study is to investigate the behaviours of surfactants in soils. For this aim two different surfactants are applied to the soil in different concentrations and time dependent behaviours of this surfactant will be examined. First surfactant is LAS (linear alkyl benzene sulfonate), an anionic surfactant, which is used for detergent production. Second surfactant is named as DEHYQUARD AU-46 (Fattyacids, C10-20 and C16-18-unsatd., reaction products with triethanolamine, di-Mesulfate-quaternized), a cationic surfactant, which is used as softening agent in textile industry. Both surfactants are given into directly water; indirectly soil as a waste in Çorlu area, with high amounts. According to analysis of variance the difference between the average concentrations was significant (P<0.01) when parcels applied surfactants compared to the control. Both concentrations of LAS and Dehydroquart AU-46 decreased over time in the soil. As the dose increased concentrations were increased. LAS concentrations ranged from 5.84 and 19.6 mg kg-1 and Dehydroquart 0.01 and 0.27 mg kg-1 . The effects of type surfactant on soil characteristics (pH, EC, OM and CEC) statistically were significant (p<0.01). The effect of time factor on surfactant concentrations statistically was significant (p<0.05). The effect of time factor on pH, EC, OM, CEC statistically was significant (p<0.01).