Tekirdağ ili tarım parsellerinin coğrafi bilgi sistemleri destekli şekil analizi yöntemi ile değerlendirilmesi

Abstract

Tarım sektörünün en önemli problemlerinden bir tanesi bölünerek küçülen, şekli bozulan ve dağınıklığı artan tarım parsellerinin hem fiziksel hem de ekonomik işlevinin azalmasıdır. Bu durum, tarım arazilerinin sürdürülebilir şekilde kullanılabilmesi açısından arazi toplulaştırmayı zorunlu hale getirmektedir. Arazi toplulaştırma projeleri yüksek maliyetli projelerdir. Toplulaştırma öncesi mekânsal önceliklerin köy, mahalle veya havza ölçeğinde belirlenmesi bu maliyetleri azaltarak ülke kaynaklarının daha verimli kullanılmasına olanak sağlamaktadır. Mekansal önceliklerin belirlenmesinde tarım parsellerinin işletme temelinde; dağınıklığı, şekil bozukluğu, miraslık durumu, yollara olan konumu, boyutu gibi faktörlerin bir arada ele alındığı analizlere ihtiyaç vardır. Özellikle şekil bozukluğu arazinin işlenmesini zorlaştıran ve ekonomik kayıplara neden olan önemli bir faktördür. Bu çalışmanın amacı, tarımsal üretimde verimliliği artırmaya yönelik planlanan arazi toplulaştırma projelerinden önce yer seçiminde kullanılacak parsellerin şekli ve potansiyel bölgelerin önceliklendirilmesi açısından tarıma uygunluk derecesini belirlemek ve karşılaştırmaktır. Bu amaca ulaşmak için parsel geometrilerinden elde edilen altı farklı parametreden (kenar uzunluğu, dar açı sayısı, geniş açı sayısı, köşe sayısı, kompaklık ve düzenlilik) oluşan Parsel Şekil İndisi (PŞİ) yöntemiyle Tekirdağ iline ait tarım parsellerinin şekil uygunluk derecesi açık kaynak kodlu bir veri tabanı (PostgreSQL) kullanılarak coğrafi bilgi sistemleri yardımıyla analiz edilmiştir. Öncelikle, il geneline ait bütün parsellerin uygunluk derecesi 4 farklı kategoride (çok bozuk şekilli parseller, bozuk şekilli parseller, uygun şekilli parseller, ideal şekilli parseller) ele alınmış, daha sonra her bir mahalleye ait ortalama PŞİ değeri belirlenmiştir. Çalışma sonucunda, il genelinde arazilerin %17,27'sinin çok bozuk şekilli parseller, %35,21'inin bozuk şekilli parseller, %35,54'ünün uygun şekilli parseller, %11,98'inin ideal şekilli parseller olduğunu ve genellikle parsel alanı büyüdükçe PŞİ değerinin azaldığını gözlemlenmektedir. Sonuç olarak çalışmada kullanılan şekil analiz yöntemi sayesinde arazi toplulaştırma öncesi havza veya köy ölçeğinde mekânsal önceliklerin belirlenmesinde planlayıcılara ve politikacılara bir karar destek sistemi oluşturacağı öngörülmektedir

One of the most important problems of the agricultural sector is the decrease in both the physical and economic functions of the agricultural pilots that are divided and become smaller, deformed and dispersed. This situation necessitates land consolidation in terms of sustainable use of agricultural lands. Land consolidation projects are high cost projects. Determining the spatial priorities before consolidation at the scale of villages, districts or basins reduces these costs and enables the national resources to be used more efficiently. In the determination of spatial priorities, on the basis of operation of agricultural parcels; There is a need for analyzes that consider factors such as dispersion, deformity, inheritance status, location to roads, and size together. In particular, deformity is an important factor that complicates the cultivation of the land and causes economic losses. The aim of this study is to determine and compare the degree of suitability for agriculture in terms of shape of the parcels to be used in site selection and prioritization of potential regions before the land consolidation projects planned to increase the efficiency of agricultural production. In order to achieve this, the shape suitability of agricultural parcels in Tekirdağ province analyzed with the help of geographic information systems on open source database application (PostgreSQL) using the PSI (Parcel shape index) method, which consists of six different parameters (side length, number of acute angles, number of obtuse angles, number of vertices, compactness and regularity) obtained from parcel geometries. First of all, the suitability degree of all parcels in the province was divided into 4 different categories (very irregularly shaped parcels, irregularly shaped parcels, appropriately shaped parcels, ideally shaped parcels), and then the average PSI value of each district was determined. Research results indicate that 17,27% of the lands are highly irregular shapes, 35,21% are irregular shapes parcels, 35,54% are regular shapes, and 11,98% are optimum shapes and large parcels have generally lower PSI values than small parcels. It is predicted that this study will create a decision support system for planners and politicians in determining spatial priorities at basin or village scale before land consolidation projects.