Giysi tabanlı akıllı sensörlerin üretimi için pamuklu kumaşların haloromik ve fotokromik boyalarla boyanması

Abstract

Günümüzde kullanıcılar giydikleri giysilerden atmosfer şartlarından koruma ve süslenmenin ötesinde başka ek fonksiyonlar da sağlamasını istemektedirler. Bu nedenle katma değeri yüksek fonksiyonel ve akıllı tekstillere yönelim artmaktadır. Bu tez projesi kapmasında öncelikle pamuklu kumaşların halokromik ve fotokromik boyalarla konvansiyonel çektirme ve emdirme yöntemine göre boyanabilirliğini sağlayacak bir proses geliştirilmesi hedeflenmiştir. Bu amaçla pamuk liflerinin kimyasal modifikasyonu sonrası yün boyama veya parça boyamacıların kullandığı pigment boyama prosesine göre boyanması üzerinde çalışılmıştır. Ayrıca emdirme yöntemine göre aplikasyon da denenmiştir. Halokromik ve fotokromik boyalar için optimum aplikasyon yöntem ve koşulları saptandıktan sonra bu boyalar için saptanmış bulunan optimum koşullarda ikili kombinasyonları da gerçekleştirilmiştir. Yapılan çalışmalar sonucunda; •ortamda tehlikeli bir kimyasal buharı olup olmadığını (asit-baz buharları) haber verebilme (halokromik) ve •bir yandan UV ışınlarına karşı koruma sağlarken diğer yandan UV ışınları ile renk değiştirerek (fotokromik) görsel efekt yaratma fonksiyonlarından birini veya ikisini birden sağlayabilen pamuklu akıllı sensör giysilerin (veya bir giysiye monte edilecek küçük bir etiket veya bir bileklik vb.) üretilmesi için yöntem geliştirilmesi başarılmıştır.

Today, users want their clothes to provide additional functions beyond protection from atmospheric conditions and adomment. Therefore, the tendency towards functional and smart textiles with high added value is increasing. In the scope of this thesis project, it is aimed to develop a process that will ensure the dyeability of cotton fabrics with halochromic and photochromic dyes according to conventional exhaustion and padding methods. For this purpose, after chemical modification, dyeing of cotton fibers according to wool dyeing or pigment dyeing process used by piece dyers was studied. In addition, application according to the padding method was also tried. After determining the optimum application methods and conditions for halochromic and photochromic dyes, binary combinations were also performed under optimum conditions determined for these dyes. As a result of the work done, it has been achieved to develop a method for producing cotton smart sensor clothes (or a small tag to be attached to a garment or a wristband, etc.) that can provide one or both of the following functions; •notifying if there is a dangerous chemical vapor (acid-alkali vapors) in the environment (halochromic) and, •creating a visual effect (photochromic) by changing color with UV rays on the one hand, while providing protection against UV rays on the other hand.