Farklı dönemlerde ıslah edilmiş ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinin translokasyon kapasiteleri ile ilişkili morfolojik ve fizyolojik seleksiyon parametrelerinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışma, farklı dönemlerde ıslah edilmiş ekmeklik buğday çeşitlerinin (1990 yılı öncesi-Bezostaja-I, Kırkpınar-79, Kate A1; 1990-2000 yılları arası-Pehlivan, Prostor, Momtchill; 2000 yılı sonrası-Esperia, Rumeli, NKÜ Lider) translokasyon kapasitesi ve buna etki eden morfolojik ve fizyolojik özelliklerinin incelenmesi amacıyla yürütülmüştür. Deneme, 2019-2020 yetiştirme döneminde Enstitüler, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü Deneme Alanı'nda, tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Araştırmada, ekmeklik buğday çeşitlerinde bitki boyu, başak uzunluğu, başakta başakçık sayısı, başakta tane sayısı, başakta tane ağırlığı, bin tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, tane verimi, başaklanma gün sayısı, bayrak yaprak alanı, bayrak yaprak yeşil kalma süresi, bitki örtüsü sıcaklığı, klorofil içeriği, bağıl su içeriği, stoma sayısı, stoma eni ve boyu, stoma iletkenliği, translokasyon kapasitesi, translokasyon miktarı ve tane ağırlığında azalma oranı incelenmiştir. Bitki boyu, başak uzunluğu, stoma sayısı, stoma eni ve translokasyon kapasitesi bakımından I. dönem çeşitleri; bin tane ağırlığı, bitki örtüsü sıcaklığı ve tane ağırlığından azalma oranı bakımından II. dönem çeşitleri; başakta başakçık sayısı, başakta tane sayısı, başakta tane ağırlığı, tane verimi, bayrak yaprak alanı, bayrak yaprak yeşil kalma süresi, klorofil içeriği, bağıl su içeriği, stoma boyu, stoma iletkenliği ve translokasyon miktarı bakımından III. dönem çeşitleri daha yüksek değerlere sahip olduğu, başaklanma gün sayısı ve hektolitre ağırlığı bakımından ise tüm dönemlerin benzer olduğu söylenebilir.

This study was carried out to investigate the translocation capacity and the morphological and physiological characteristics that affect it in bread wheat varieties improved in different periods (before 1990-Bezostaja-I, Kırkpınar-79, Kate A1; between 1990-2000-Pehlivan, Prostor, Momtchill; after 2000-Esperia, Rumeli, NKU Lider). The experiment was conducted in the experimental field of Tekirdağ Namık Kemal University, Faculty of Agriculture, Department of Field Crops in a randomized complete block design with 3 replicates during the 2019-2020 growing season. In the study, plant height, spike length, spikelet number per spike, grain number per spike, grain weight per spike, thousand-grain weight, test weight, grain yield, days to heading, flag leaf area, stay-green of flag leaf, canopy temperature, chlorophyll content, relative water content, number of stomata, stomata width and length, stomatal conductance, translocation capacity, translocation amount and rate of grain weight reduction of bread wheat varieties were investigated. It can be said that I. period varieties in terms of plant height, spike length, number of stomata, stomatal width and translocation capacity; II. period varieties in terms of thousand grain weight, canopy temperature and rate of grain weight reduction; III. period varieties in terms of spikelet number per spike, grain number per spike, grain weight per spike, grain yield, flag leaf area, stay-green of flag leaf, chlorophyll content, relative water content, stomata length, stomatal conductance and translocation amount have higher values, and all periods are similar in terms of days to heading and test weight.