Cumhuriyetin ilanından günümüzde Türk resiminde kadın imgesi ve biçimsel yaklaşımlar

Abstract

Kadın imgesi; dini bir figür, saraydan biri, veya gündelik hayatın içinden bir figür olarak resim tarihi boyunca farklı amaçlar içinde konu edinilmiştir. Türk resim tarihi içinde ise plastik anlamda bir kadın figürü, cumhuriyet döneminin biraz öncesinde Osman Hamdi Bey’ le başlar. Sanayi-i Nefise Mektebi’ nin kurulmasıyla birlikte eğitim güçlenerek daha geniş bir kitleye yayılır. Sonrasında devletin sanatı desteklemesiyle Avrupa’ ya sanat eğitimi için gönderilen ressamlarla Türk resim sanatı farklı akım ve üsluplarla zenginleşmeye başlamıştır. Çağdaş Türk resminin ilk kadın ressamı olan Mihri Müşfik Hanım’ ın da çabalarıyla İnas (Kız) Sanayi-i Nefise Mektebi 1914 yılında kurulmuştur. Cumhuriyet döneminde kadınlara tanınan haklar ve oluşan eşitlik alanıyla 1920’ li yıllarda İnas Sanayi-i Nefise Mektebi, Sanayi-i Nefise Mektebiyle birleşerek kadın-erkek birlikte eğitim görmeye başlamıştır. Kadın resmin içinde model olmak dışında sanat üreten birey olarak da yer edinmiştir. Böylelikle bir kadının sanatçı olarak kadın imgesine yaklaşımı ve duyarlılığı görülmüştür. Bu araştırmada, figüratif resmin öncüsü kabul edilen Osman Hamdi Bey’ le başlayarak günümüze kadar Türk resim sanatında kadın imgesinin farklı ressamlar tarafından işlenişi konu edinilmiştir. Osman Hamdi Bey ve dönemi ressamları yurtdışında aldıkları eğitimle figüre akademik bir şekilde yaklaşmışlardır. Biçime önem vermişlerdir. Çallı kuşağıyla birlikte günlük hayattan sahneler, renkli bir palet ve belirgin fırça tuşlarıyla işlenmiştir. Genellikle doğada ve hızlı çalışmışlardır. Güzel Sanatlar Birliği, Müstakil Ressamlar ve Heykeltraşlar Birliği gibi gruplar ortak biçimsel anlayış dışında bir araya gelmiş gruplardır. Güzel Sanatlar Birliği göze hoş görünen doğa kopyaları yapmayı amaçlamıştır. Müstakil Ressamlar ise sanatçıların ekonomik özgürlüğünü savunmuşlardır ve farklı eğilimlerdeki ressamların bir araya gelmesiyle oluşmuştur. D Grubu ressamları, empresyonist eğilimlere karşı gelerek, kübist konstrüktivist anlayışta resimler üretmiştirler. Resme rasyonel yaklaşmış, geometrik yapıyı önemsemişlerdir. Liman (yeniler) Grubu ise D Grubu’ nun biçimciliğine karşı, toplumsal içeriğin önemini vurgulamıştır. İnsanı ve çevreyi duyarlı bir biçimde yeniden resmin konusu yapmayı amaçlamıştır. Liman Grubu, insanı konu edinirken genel olarak deseni ön planda tutmuştur. Herhangi bir grup içinde değerlendirilemeyen ressamlar da bir başlık altında toplanarak incelenmiştir. Bunlar arasında soyutlama yapanlar, kübist çalışanlar, renk veya açık-koyuya öncelik tanıyan farklı üsluplardaki ressamlar vardır. Günümüz resim sanatında, daha çeşitli üsluplar görülmektedir. Realist, ekspresyonist, hiperrealist, pop sürreal türlerinde üretim yapan ressamlar vardır. Konuya yaklaşımlar günlük hayatın içinden, düşsel bir sahne veya romantik şekillerde olmuştur. Bu sanatçılarda kadın imgesine yaklaşım genel bir tavır olmaksızın, farklı plastik elemanlarla işlenmiştir. Türk resmindeki bu farklı dönemler ve bu dönemlerdeki eğilimlerle birlikte ressamların biçimsel yaklaşımları verilen örneklerle incelenmiştir. Resimlerin hakim sanat akımı dışında ressamların kişisel duygunluklarıyla konuya yaklaşımları da üretimlerine çeşitlilik kazandırmıştır. Resimler incelenirken içeriğin yorumlanmasının yanında plastik elemanlar açısından değerlendirilmeye önem verilmiştir.

The image of woman has been a subject for different purposes throughout the history of painting as a religious figure, a figure from the palace, or a figure from within daily life. In the history of Turkish painting, a female figure as plastic art begins with Osman Hamdi Bey just before the Republican era. With the establishment of Sanayi-i Nefise Mektebi, education grew stronger and spread to a wider community. After that, with the support of the state, the art of Turkish painting began to enrich with different movements and styles with the painters sent to Europe for art education. İnas (Girl) Sanayi-i Nefise Mektebi was founded in 1914 through the efforts of Mihri Müşfik Hanım, the first female painter of contemporary Turkish painting. İnas Sanayi-i Nefise Mektebi merged with Sanayi-i Nefise Mektebi in 1920s with the rights granted to women in the Republic period and started to receive education with men and women. Apart from being a model in painting, the woman has also gained a place as an individual producing art. Thus, a woman's approach and sensitivity to female image as an artist has been seen. In this research, starting with Osman Hamdi Bey, who is considered the pioneer of figurative painting, it has been established that the image of women in Turkish painting has been rendered by different painters. Osman Hamdi Bey and his period painters approached the figure academically with their education abroad. They care about form. Scenes from daily life, along with the Çallı era, were painted with a colorful palette and textured brush keys. They generally worked in nature and by painting quickly. Güzel Sanatlar Birliği, Müstakil Ressamlar ve Heykeltraşlar Birliği are groups that have come together outside of their common formal attitudes. Güzel Sanatlar Birliği intended to make copies of nature that seemed pleasing to the eye. Müstakil Ressamlar, on the other hand, advocated the economic freedom of the artists and were formed by the coming together of painters in the art movement. D Grubu painters, opposing the Impressionist movement, produced paintings in Cubist constructivist attitude. They approached the painting rationally and cared about the geometric structure. Liman Grubu, on the other hand, emphasized the importance of social content, as opposed to formalist painting by D Grubu. They intended to make the human and the environment of the human again the subject of the painting in a sensitive way. Liman Grubu, has generally considered form when it comes to human subjects. Painters who could not be evaluated in any group were also collected and examined in a subject. Among these painters are those who make abstraction, cubist painters, painters of different styles who prioritize color or light dark. In current painting art, more diverse styles are seen. There are painters producing in Realist, expressionist, hyperrealist, pop surreal genres. Approaches to the subject have been from within daily life, in an imaginary scene or romantic ways. In these artists, the approach to female imagery is rendered with different plastic elements, without a general attitude. These different periods in Turkish painting and the movements in these periods together with the formal attitudes of the painters were examined with the examples given. Apart from the prevailing art flow of paintings, painters ' approaches to the subject with their personal sentiments also gave their production a variety. When examining the images, it is important to evaluate the content in terms of plastic elements as well as to interpret the content.