Kanıtsallık ulamının Türkçe ve Fransızca karşıtsal bir incelemesi

Abstract

Dilbilgisi ulamları içinde yer alan kanıtsallığın Fransızcada tipolojik ve semantik görünümünü karşıtsal bir yaklaşımla incelemeyi amaçlayan bu çalışmada, Türkçede zorunlu olarak gramatikalleşmiş bir biçimle işaretlenen bu ulamın Fransızcada dilbilgisel bir ulam olarak mevcut olup olmadığı, farklı türlerinin hangi yollarla belirtildiği ve bu ulamın işaretlenmesinin zorunlu olup olmadığı sorunsalı ele alınmıştır. Bu çerçevede, karşıtsal dilbilgisi yöntemi benimsenerek, Türkçe iki farklı roman ve bunların Fransızca çevirilerinde bulunan kanıtsallık ifadesinin yer aldığı cümlelerden oluşturulan iki dilli bir bütünce üzerinde biçimbilimsel, sözdizimsel ve sözcüksel çözümlemeye gidilmiştir. Bu yöntemle elde edilen bulgular incelendiğinde, Türkçede gramatikalleşmiş bir biçime sahip olan ve zorunlu olarak – (y)mIş biçimbirimiyle işaretlenen bu ulamın Fransızcada işaretlenmesinin zorunlu değil seçimlik olduğu, dolayısıyla belli bir gramatikalleşmenin söz konusu olmadığı tespit edilmiştir. Buna bağlı olarak, dolaylı kanıtsallığın farklı türlerinin biçimsel, sözdizimsel ve sözcüksel bağlamda çok sayıda değişik yollara başvurularak belirtildiği saptanmıştır.

In this work, which aims to study the semantic and typological aspect of evidentiality, we have asked the question of whether it exists as a grammatical category in French. As part of this reflection, we wondered whether this category has a grammaticalized form and whether its marking is obligatory or optional. In addition, we wanted to realize the different linguistic means used by this language to express the indirect evidentiality. To do this, by adopting a contrastive approach, we carried out a morphological, syntactical and lexical analysis of the evidential sentences found in the bilingual corpus, collected from two Turkish novels and their translations into French. The data obtained from this analysis allows us to affirm that this category, grammaticalized and obligatorily marked in Turkish by the morpheme - (y) mIş, is not necessarily marked in French; its marking being optional, it has no grammaticalized form. Consequently, the different expressions of evidentiality are rendered by multiple linguistic forms morphologically, syntactically and lexically