İstanbul’da Tekke Olarak Kullanılan Roma ve Bizans Kilise Yapıları

Abstract

Bu makalede kronolojik olarak İstanbul’daki kilise yapılarında kurulan tekkeler hakkında bilgi verilecektir. 1453’te İstanbul’un fethinden sonra II. Mehmed şehri bayındırlaştırmak için şehirde vakıf eserleri tesis etmeye baş-lamış ve devlet adamlarını bu gibi hayır eserlerinin kurulması yönünde teşvik etmiştir. Şehirdeki mevcut ihtiyaçları karşılayabilmek için kiliselerin bir kısmı cami, mescit, medrese, zâviye-tekke ve imaret gibi yapılara dönüştürülmüş-tür. Bunlar arasında hem cami hem de tekke olarak hizmet veren çift fonksi-yonlu yapılar da olmuştur. Bu cami ve mescitlerin birçoğu tekke tevhidhanesi, çilehane ve eğitim yeri olarak kullanılmıştır. Çeşitli nedenlerle harap halde bulunan, restore edilmesi mümkün olmayan birçok kilise yapısının yerine ise cami ve tekke inşa edilmiştir. İstanbul’da, haftanın belli günlerinde düzenli olarak tarikat zikirlerinin yapıldığı tevhidhâne mekânı olarak kullanılan ve yerine tekke inşa edilen on sekiz kilise yapısı olmuştur.

In this article, chronological information will be given about the takkas es-tablished in the church buildings in Istanbul. After the conquest of Istanbul in 1453 Mehmet II started to establish works of foundation in the city in order to reorganise the city and the statesmen were encouraged the creation of such charitable works. In order to provide the current needs in the city, some of the churches were converted into mosques, masjids, madrasah, lodges- takkas and public soup kitchens. Among these structures, there were double-function buildings serving both as a mosque and as a takka. Many of these mosques and masjids were used as a religious ceremony place/tevhidhane, suffering place/çilehane and training place. There are mosque and takkas were build on the grounds of many ruin churches, which could not be restored due to various reasons. In Istanbul, there were eighteen churches which were used as tevhidhane where the chanting of the tariqah was made on certain days of the week, and takkas were built in their places.