Domates Ve Hıyarlarda Pestisit Kalıntısı Ve Ağır Metal Tespiti, Alınabilecek Önlemler Üzerine Bir Araştırma: Tekirdağ (Türkiye) Ve Mamuşa (Kosova) örneği

Abstract

Son yıllarda tarımsal ürünlerin güvenilirliği ve sağlık üzerine olası etkileri üzerindeki tartışmalar artmış olup, tüketicilerin güvenli gıdaya ulaşma konusunda daha fazla sorgulayıcı tavır sergilemeye başladıkları da bilinmektedir. Diğer taraftan ülkeler tarafından üretilen tarımsal ürünlerin, gerek iç pazarda gerekse uluslar arası ticarette değerlendirilmesi esnasında, belirli sağlık kriterlerine uygun olması gerekmektedir. Bu hususta birçok ülke kendi mevzuat ve düzenlemelerini yayınlarken, Avrupa ve dünyada tarımsal ürünlerin güvenliğinden sorumlu yetkili kuruluşlar da bu ürünler üzerindeki denetimlerini arttırmıştır. Gıda olarak tüketilen sebze ve meyvelerin besleyici bileşenleri, fiziksel ve mikrobiyolojik kalite özellikleri önemini her zaman korurken, bu ürünlerde bulunabilen sağlığa zararlı kalıntıların miktarları da son yıllarda önemli bir kalite unsuru haline gelmiştir. Özellikle zirai mücadele amacıyla kullanılan pestisitlerin ve çevresel kaynaklı ağır metallerin sebze ve meyvelerdeki kalıntıları birçok ülkede çok katı kurallarda sınırlandırılmış olup, bu sınırlara uygun olmayan ürünler tüketicilere sunulamamaktadır. Ülkemiz sebze ve meyvelerde pestisit ve ağır metal kalıntısı limitleri konusunda birçok dünya ülkesinden çok daha katı düzenlemelere sahiptir. Ancak bu projede dış ortak olarak bulunan Priştina Üniversitesi'nin bulunduğu Kosova bu konuda henüz yeterli seviyeye ulaşamamıştır. Kosova ve özellikle projenin hedefindeki bölge olan Mamuşa bölgesi domates ve hıyar üretimi konusunda yüksek bir potansiyele sahiptir. Ancak bu ürünleri kalite özellikleri ve kalıntı analizleri konusunda altyapı ve tecrübe eksiklikleri olmasından dolayı literatürde bu konuda yapılan bilimsel çalışmalar çok sınırlı kalmıştır. Ülkemizde ve üniversitemizde ise tarımsal ürünlerdeki pestisit ve ağır metal kalıntılarının araştırılması ile ilgili birçok çalışma yürütülmüş olup, bu konudaki tecrübelerin Priştina Üniversitesi ile paylaşılması ve Tekirdağ ile Mamuşa bölgesinde yetiştirilen domates ve hıyarlardaki kalıntı seviyelerinin tespiti üzerine yapılacak olan bu çalışma uluslar arası işbirliğinin güçlendirilmesine katkı sağlarken bilimsel literatüre de önemli bir saha tarama çalışmasının sonuçlarını kazandırmış olacaktır.Önerilen projenin amacı; Tekirda ve Mamuşa'da üretilen domates ve hıyarlarda bulunması muhtemel olan 10 farklı pestisite ait etken maddenin LC-MS/MS yöntemiyle, 4 farklı ağır metalin ICP-OES yöntemi belirlenmesi, ilgili bölgelerde kullanılan zirai ilaçlarla ve çevre faktörleri ile bulunan kalıntı sonuçları arasındaki ilişkinin yorumlanması ve bu konuda her iki bölgedeki üreticilere tavsiyeler ve bilgilendirmeler yapılmasıdır.

In this project, 21 tomato and 17 cucumber samples obtained from Tekirdağ and Mamuşa were analyzed for pesticide active substances and elemental composition. Active substances screened in this project were abamectin, acetamiprid, carbendazim, chlorpyrifos methyl, imidacloprid, metaflumizone, propineb and indoxacarb. Additionally, 26 elements were examined in tomato and cucumber samples. Liquid chromatography-mass spectrometry/mass spectrometry (LC-MSMS) and inductively coupled plasma–optical emission spectrometry (ICP-OES) were used for pesticide and elemental analysis, respectively. None of the samples found as containing pesticide active substance over maximum residue limit (MRL). However, propineb and acetamiprid residues were found in the samples from Mamuşa. Owing to the fact that, the authorities may be warned that they should take precaution about the excessive use of the pesticides containing these active substances. It is favorable that residue of lead, cadmium and mercury was not found in the samples. However, 6 out of 11 tomatoes contain tin and one contains nickel in Tekirdağ test group. Also one cucumber sample from Tekirdağ contains aluminium and one contains nickel. On the other hand, 3 out of 10 tomato samples from Mamuşa contain tin. Due to the existance of tin and aluminium in 2 samples from Mamuşa, the authorities and the producers should be warned. Finally, Master of Science student from Kosovo get involved to all instrumental analysis during the project in Tekirdağ which was helpful in the meaning of scientific cooperation between two countries.