بلاغةُ الاتسِّّاع في تأويل النّصّ

Abstract

Bu makale tarih boyunca yapılan çalışmalarda gereken ehemmiyeti gör-memiş, yalnızca onu ittisâ’ olarak adlandıran bazı bedî’ bilginlerinin eserle-rinde zikredilen dilsel bir olgu üzerinedir. İttisâ’ yoruma açık ve kendisinde bulunan manaların herhangi birine işaret eden bir karine bulunmaksızın, içe-riği cümle içerisindeki kullanımına göre şekillenen, birden fazla anlam taşıyan sözdür. Söz sahibi çoğunlukla sözünü bilerek bu şekilde aktarır. Bunun söz dizimi yahut kelime yapısına, söyleyenin ses tonuna ya da yazım şekline bağlı olması gibi çeşitli sebepleri olabilir. Bu olgu geniş çaplı bir çalışmayı hak et-mektedir. Bu çalışma ise ittisâ’ olgusunu iki açıdan ele almaktadır. İlk olarak konuşmasında bu sanattan faydalanan kişinin bunu yaparken kullandığı yön-temler açısından; ikinci olarak da bu sözün alıcısının (okuyan, dinleyen…) sözden çıkardığı anlamlar açısından incelemektedir. Bu çalışma bu belâgat sanatının güzelliğini de ayrıca ortaya koyacaktır. Makalede Kur’ân-ı Kerîm’den, hadis-i şeriflerden, sahâbe sözlerinden, Arap şairlerden ve Arap atasözleri ve deyimlerinden iktibaslar yapılarak çözümlemeleri yapılmıştır.