Tek Partili Dönem Türkiye’sinde Mûsikî Politikaları: Dini Mûsikî Örneği

Abstract

Saltanatın kaldırılması, Cumhuriyetin ilan edilmesi ve temsili de olsa var olan Halifelik makamının feshedilmesi ile birlikte 1921 tarihli Teşkilât-ı Esasîye Kanunu da yürürlükten kaldırılmış olup yerine 1961 yılına dek uygu-lamada kalacak olan 1924 Anayasası getirilmiştir. Birbirinin devamı niteliğin-de gibi görünen tüm bu gelişmeler akabinde aşağıda değinilecek olan söz ko-nusu sorunsallar ile doğrudan bağlantılı olduğu tespitine varılan ve çalışma-nın odağını oluşturacak olması açısından da önem arz eden Konya milletve-killerinden Refik Bey (Koraltan) ve arkadaşları tarafından hazırlanan bir yasa önerisi ile meclise sunularak 30 Kasım 1925 tarihinde kabul edilen ve 13 Ara-lık 1925 tarihinde de resmi gazetede yayınlanan söz konusu “Tekke, Zaviyeler ile Türbelerin Seddine ve Türbedarlar ile Bazı Ünvanların Men ve İlgasına Dair” 677 sayılı kanunun, üretim aşamasında genelde dini mahiyetteki Türk mûsikîsini; özelde ise başta Mevlevilik ve Bektaşilik menşeili olan tarikatların mûsikîlerini -tekke/dergâh mûsikîsini- kesintiye uğratmış olduğu görülmek-tedir. Bu nedenle “Tek Partili Dönem Türkiye’sinde Mûsikî Politikaları: Dini Mûsikî Örneği” adını taşıyan çalışma; yukarıda da ifade edilmiş olduğu üzere Cumhuriyet’in ilanına ortam hazırlayan geçişler ve hemen sonrasında uygu-lamaya konulan çeşitli inkılâpların meşruiyetinde özellikle bir yasa önerisi ile kabul edilen ve 13 Aralık 1925 tarihinde yürürlüğe konulan 677 sayılı kanun maddesi odağında araştırma konusu yapılmıştır. Bu nedenle söz konusu ça-lışma; 1923-1950 yılları arasında ülkemizde yaşanmış tek partili dönemdeki siyasi hareketliliklerin toplumumuz üzerinde yaratmış olduğu etkileri ve söz konusu edilen bu etkilerin genelde ülkemiz mûsikî yaşantısını, özelde ise Türk din mûsikîsi eğitimi, kültürü ve sanatını ne derece etkisi altına aldığını, ortaya çıkan sonuçların da günümüzde nasıl bir dini mûsikî algısına yol açtı-ğını görebilmemiz ve değerlendirebilmemiz açısından önem arz etmektedir.

Upon abolition of the sultanate, proclamation of the Republic, and termi-nation of the seemingly existing caliphate position, the 1921 Constitution was replaced with the 1924 Constitution, which would remain in full force until 1961. It is observed that as a result of all such consecutive developments, the no. 677 Law on Preclusion and Abolition of Lodges, Zawiyahs, Tomb Keepers and Some Titles, which had been presented to the assembly with a bill prepa-red by Refik Koraltan, a member of the parliament from Konya province, along with his friends, accepted in November 30th, 1925 and published in the official gazette in December 13th, 1925, interrupted, in general, the religious Turkish music; and in particular, the music of Mevleviyeh and Bektashism cults -lodge/dervish music- during the production stages, which has been determined to be directly connected with the following problems to be dealt with, and which will constitute the focus of our study. Therefore, our "Music Policies in Turkish Single-party Era: Religious Music Example" titled study, as mentioned above, has been the subject of the research concentrated around especially the no. 677 Law came into force in December 13th, 1925, accepted with a bill, within the scope of transitions paving the way for the proclama-tion of the republic, and legitimacy of various revolutions implemented, and it is important that the effects of the political mobility experienced in our co-untry between 1923 and 1950 during the single-party era on our society, and the extent of such effects on the music life, in particular Turkish religious mu-sic education, culture and art in our country can be observed and evaluated.