Lehistan Elcisi Mikolaj Bieganovski’nin İstanbul’a Getirdiği Mektuplar (1654)

Abstract

Mevcut çalışma Yeniçağ döneminde Osmanlı İmparatorluğu ile Lehistan arasındaki ilişkilerin çok da fazla çalışılmayan bir dönemine, kısaca mevcut Türkçe literatürün yoğunlaşma noktaları olan Sultan II. Osman’ın 1621 tarihli Hotin ve Sultan IV. Mehmed‘in 1672 tarihli Kamaniçe Seferleri arasında kalan süreçten bir kesite odaklanmaktadır. 1654 yılında Katolik inancın ön plana çıktığı Lehistan’a karşı Ortodoks tabanlı Kazak-Moskova ittifakı kurulmadan hemen önce tehlikeyi sezmiş olan Lehistan’ın, Osmanlılar ve Kırım Tatarları nezdinde girişmiş olduğu destek arayışına binaen tesis etmeyi hedeflemiş olduğu diplomatik teması aydınlatmak amaçlanmıştır. Bu doğrultuda 1654 yılında İstanbul’a gönderilen Lehistan elçisi Mikolaj Bieganowski’nin [Nikola Bieganovski] diplomatik heyetine, Osmanlı başkentini ziyaretine ve dönemin Doğu Avrupa’sının siyasi konjonktürüne dair o vakit İstanbul’da bulunan Avrupalı mukim elçilerin takrirlerine, kronik yazarlarına ve ikinci literatüre dayanarak bilgi de verilmiştir. Ancak çalışmanın asıl ağırlık noktasını Lehistan elçisinin getirmiş olduğu üç mektup nüshası teşkil etmektedir: Ossolinski Milli Enstitüsü’nde muhafaza edilen bir mecmuada yer alan mektup nüshalarının, çevriyazıları ve Türkçe tercümeleriyle okurlara sunulması hedeflenmiştir.

The present study aims to study an extract from a relatively under-studied period of Ottoman-Polish relations,namely the overlooked period between Sultan Osman II’s Khotin Campaign of 1621 and Sultan Mehmed IV’s campaign against Kamaniets in 1672. Shortly before an Orthodox alliance of the Muscovite Tsardom and the Cossacks was forged against the majorly Catholic Polish-Lithuanian Commonwealth, the latter duly undertook a search for military support from the Crimean Tatar Khanate and tried to establish diplomatic contacts both with Istanbul and Bahkcisaray in 1654. In that year, the Commonwealth sent its representative Mikolaj Bieganowski on an extraordinary mission to the Ottoman capital, which is the main concern of this study along with the details relating to his retinue, his visit and a brief overview of the international political circumstances of the Eastern Europe of the time. The focal point, however, is the examination of the copies of three royal letters brought by Bieganowski to the Ottoman Porte, which have been transcribed and translated to Turkish.