Bakhtın Kronotopu’nun Eleştirel Analizi

Abstract

Batı akademik çevreleri, ölümünden on sene sonra üretimlerinden haberdar olduysa da Mikhail Bakhtin’in etkisini yadsımak imkansızdır. Bununla beraber, Julia Kristeva ve Tzvetan Todorov gibi aracılar ile Bakhtin’in teorileri ve konseptleri Batı akademi dünyasına erişmiş, fakat tutarlılık ve objektiflik açısından değerlendirilmemiştir. Jacques Derrida’nın getirdiği, dile karşı olan postmodern nihilistik isyanı takip eden, hegemonik yapıların ürünü olarak görünen bu ürünleri tartışmak,modern düşünceyi yeniden değerlendirmek, mücmel terimleri, konseptleri ve kategorileri belirlemek; böylelikle çağdaş, anlam muallaklığından uzak araştırma yöntemleri icat etmek günümüz akademisyenlerine düşmektedir. Günümüz çalışmalarının Bakhtin’in öne sürdüğü kuramların gücünü ve edebi analizin ötesine geçtiğini, yazılı, teatral ve sinematik geleneklere uygulanabilirliğini göz önünde bulundurarak, Bakhtin’in zaman ve mekân ikiliği konsepti üzerinde bulunan birkaç mantıksal uyumsuzluk; tanımında, bileşenlerinde, kökenlerinde ve uygulanmasında tutarsızlıkların ve çelişkilerin çalışılması belirtilen tartışmanın ürünüdür. Böyle bir eleştirel yaklaşımın daha ileri düzeyde uygulanabilirliğini göstermek ve benzer şekilde Bakhtin'in çalışmasını incelemek amacıyla bu makale maske konseptine, ve Bakhtin'in başka sabit türleri koruduğu ve çok sesli zaman-mekan ilişkisine bağladığı daha saf ve katı kategorilere bağlı kalmanın imkansızlığına değinir. Zaman ve mekan ikiliğini bu şekilde ifade etmenin yanısıra belli özel, öne çıkan idilik temalara duyulan gerek de sorgulanmış; bu temaların folklörden bağımsız, daha basit ve daha evrensel öğelere indirgenebileceği bulgulanmış, yazılı ya da sözlü gelenekten bağımsız olarak insan doğasına dahil olduğu bulgulanmıştır.

Although Western academic circles have become familiar with intellectual work of Mikhail Bakhtin only a decade after his passing, its influence is impossible to underestimate. However, not only have his theories and concepts reached the Western academic thought indirectly via proxies of the likes of Julia Kristeva and Tzvetan Todorov, but they have also not been rigorously scrutinized for consistency and objectivity. Following postmodern nihilistic rebellion against the language itself by Jacques Derrida and the like, perceived as an instrument of hegemonic structures, it falls to current academicians to reevaluate modern thought, extract concise terms, concepts and categories to reconstitute contemporary unambiguous tools for research. It is in pursuit of such consistency that current research provides critical analysis of Bakhtin’s concept of chronotope exposing several logical inconsistencies and contradictions in its definition, constituents, origins and application, while recognizing its strength as going far beyond the scope of literary analysis and retaining applicability to written, theatric and cinematic traditions. Besides addressing the concept of chronotope as such, the necessity of specific distinct types of idyll is also questioned, suggesting that such could have been broken down to their more basic and more universal elements not bound to the folkloristic culture, but to the very human nature and events experienced universally regardless of literary or oral tradition.