Claude Farrère’in Ankara’lı Dört Hanım Adlı Romanında Emperyal Görüş Altında Ezilen Egzotizm

Abstract

Claude Farrère, “barışçıl” bir sömürgecilikten yana olduğunu açıkça söylemiştir. Aynı zamanda, Türklerin dostu olduğunu da belirtmiştir.Zaten, “egzotik” çalışmalar, genellikle sömürgecilik ile bir suç ortaklığı ilişkisini göstermiştir. Roman boyunca, batılılaşma süreci kapsamında, Ankara’lı dört Hanım, Osmanlı kokularıyla bezenmiş, ancak Fransız kadını imgesinin araya girmesiyle büyü bozulmuştur. Ve yazarın Osmanlı kadın otoktonlarının “sorunlarıyla ilgilenecek? kadar onları tanıması, egzotizmi ortadan kaldırmıştır. Buna karşın, Rus kadınlarındaki gizem korunmuştur. Egzotizmin perdesi kalkınca geriye, romanda hüküm süren İslam dininin methiyesi kalmıştır. Osmanlı hükûmeti, bir din devleti olarak kabul edildiği için, Farrère, Müslüman inancı üzerine oynamıştır. Yazarın, Kapitülasyonlar nedeniyle, zayıf düşen bir İmparatorluğun toprak bütünlüğünden yana olması, Fransa’nın çıkarlarıyla örtüşmektedir. Tüm bunlara rağmen, Farrère’in kalemi, Öteki ile ilişkisinde, doğaya, geçmişe yönelik betimlemelerinde, olağanüstü güzellikte, hoş, aradaki “farkın? tadına vararak ve kendini yenileme arzusuyla, şiirsel, egzotik bir bakış açısı sunmuştur. Elbette ki, bir ülkenin çıkarları söz konusu olduğunda, şiirin tadına ancak bu kadar varılabilir.

Claude Farrère l’a dit ouvertement, il était pour le “colonialisme pacifique?. Il a aussi affirmé qu’il était l’ami des Turcs. Quoi qu’il en soit, les études “exotiques? ont souvent fait preuve de complicité avec le colonialisme. À travers son roman, sous le processus d’occidentalisation, Les quatre dames d’Angora sont embaumées d’un parfum ottoman, cependant le charme est rompu avec l’intrusion de l’image de la femme française. Et le fait que l’auteur connaisse ces autochtones ottomanes, au point de “se préoccuper de leur problème? fait périr l’exotisme. Par contre, le mystère est maintenu autour des femmes russes. Une fois que le voile de l’exotisme est levé, il ne reste plus que les louanges adressées à l’islam, un thème fort qui domine le roman. Le gouvernement ottoman étant considéré comme un État religieux, Farrère mise sur la foi musulmane. Le fait qu’il soit pour l’intégrité d’un Empire affaibli dû aux Capitulations va de pair avec les intérêts de la France. Malgré tout cela, sa plume fait preuve d’une merveilleuse et douce vision poétique, exotique tout en jouissant de la “différence? et en désirant de se renouveler dans le cadre de la relation à l’Autre à travers des descriptions sur la nature et le passé. Évidemment, lorsque les intérêts d’un pays sont en question, on ne peut qu’à peine jouir de la poésie.