Mehmet Rauf’un Halâs Romanında Aşkın Devingenliği

Abstract

Aşk olgusu edebi eserlerin estetik düzleminde zamansal açıdan iki şekilde yansıma alanı bulur. İlk şekilde aşk, estetik düzlemin başından sonuna kadar herhangi bir değişikliğe uğramaz veya sadece nicel değişime uğrar ve “nesne”sinde (birey, vatan veya aşkın bir varlık) bir sapma olmaz. Bu tür aşka, durağan aşk diyebiliriz. İkinci şekilde ise aşk, estetik düzlem içerisinde nitel bir değişime uğrayarak “nesne”sini de değiştirir ve böylelikle de devingenleşmiş olur. Bu tür aşka da devingen aşk diyebiliriz. Durağan aşk, çoğunlukla estetik düzleminde herhangi bir devinim imkânı olmayan şiirsel metinlerde; devingen aşk ise çoğunlukla devinimin başat bir unsur olduğu anlatısal metinlerde ortaya çıkar. Ayrıca devingen aşkın yönü, genel olarak, bireysel (cinsel) aşktan kendisine kutsiyet atfedilen aşklara, vatani veya ilahi aşka doğrudur. Özellikle geleneksel ve dini metinlerin söylemleri çerçevesinde oluşturulmuş veya toplumsal hayatın katostrofik bir süreç içerisinden “kurtuluş”a erdiği dönemlerde kaleme alınmış edebi eserlerde devingen aşkın varlığına şahit oluruz. Bu incelemede, devingen aşkın anlatısal bir metnin kurgusunda ne şekilde somutlaşabileceğini gözlemleyebilmek amacıyla Mehmet Rauf’un Halâs romanını aşk olgusu çerçevesinde ele alacağız.

The concept of love has two types of temporal reflection area regarding the aesthetic level of literary works. Love as the first type, does not change from the beginning to the end of the aesthetic level, or only goes through a quantitative change and does not have a deviation in its “object” (individual, homeland, or a transcendental being). This type of love is called static love. Second type of love has a qualitative change on the aesthetic level by changing its object as well, therefore love gains dynamism. This type of love is called as dynamic love. Generally, static love is seen in asthetics level of poetic texts in which changephenomenon is not found; dynamic love is seen in asthetics level of narrative texts in which change phenomenon is principal object. Also, direction of dynamic love is from individual (or sexual) love to divine love or love of country. Specially, dynamic love is seen on literary works that constituted around religious discourse or that is penned in liberation periods of country. In these works, we discuss the embodiment of dynamic love in fiction by analysing love phenomena in Mehmet Rauf's novel Halâs.