Zihniyet-Din Ve Toplumsal Değişim İlişkisi: Ülgener Örneği

Abstract

Toplumsal yapının dinamik olmasının bir sonucu olarak, sosyal hayatta sürekli bir değişim yaşanmakta, söz konusu değişimin araştırılması, toplumu kendisine inceleme konusu edinen sosyolojinin uğraş alanları arasında yer almaktadır. Toplumda meydana gelen değişimin incelenmesinin pek çok yolu vardır. Bunlardan birisi de örtük referans sistemi olarak tanımlanan zihniyet yapılarının araştırılmasıdır. Zihniyetleri oluşturan ekonomi, kültür, eğitim gibi birçok etken bulunmakta, dinlerde bunlardan birisini oluşturmaktadır. Dinler, kendilerine has özellikleri dolayısıyla zihniyetleri etkileyen bir nitelik taşımaktadır. Buradan hareketle makalede ilk olarak zihniyet-toplumsal değişim ilişkisi ele alınacak, devamında zihniyet-din etkileşimine yer verilecek, dolaylı olarak ise zihniyetler üzerinde dinlerin toplumsal değişimle girdiği ilişki ortaya çıkartılmaya çalışılacaktır. Tüm bu süreci bir örnek üzerinden daha da netleştirme amacıyla Sabri F. Ülgener’in Zihniyet ve Din eserine değinilecek ve Ülgener’in görüşleri, zihniyet-din-değişim çerçevesinde incelenecektir.

As a result of the dynamic structure of society, there is a constant change in social life and researching the change is among the unit analysis of the field of sociology that takes society as a subject matter for itself. There are various ways to examine the change that has taken place in society. One of them is the implicit reference system thereby examining mindset structures. There are many factors such as economy, culture, and education which constitute mentalities and one of them is religion. Religions because of their unique characters have an aspect to influence mentalities. From this point of view, the first issue in this article to be examined is the relationship between mentality-social change. Subsequently, insights will be given about mentality-religion relations, and lastly, an attempt to unearth the impact of religion-social change relations on mentalities will be made. For further clarification of all this process through an example, Sabri F. Ülgener's Zihniyet ve Din(Mentality and Religion) will be examined and Ülgener's views will be analyzed on the ground of religion-change relation.