İbn Cülcül’ün Kayıtlarındaki Mâserceveyh İle Nedîm’in Kayıtlarındaki Mâsercîs Aynı Kişi Mi?

Abstract

Öz Batı İslâm dünyasında yazan Endülüslü İbn Cülcül (ö. 384/994 [?]) ile Doğu İslâm dünyasında yazan Bağdatlı Nedîm (ö. 385/995 [?]), bilim tarihine büyük katkılar sunan kitaplarında pek çok hekim ve mütercim hakkında bilgi verir. Her iki müellif de kitaplarını aynı yıllarda veya birbirine oldukça yakın zamanlarda yazar. Onlar bazen benzer bilgiler sunarken bazen de birbirinden tamamen farklı bilgiler zikreder. İbn Cülcül’ün, kitabında zikrettiği hekimlerden birisi Emevîler döne-minde yaşamış olduğunu belirttiği Mâserceveyh’tir. Nedîm’in de hakkında bilgi sunduğu hekimlerden birisi Abbâsîler döneminde yaşamış olduğunu belirttiği Mâsercîs’tir. Ancak asırlar içinde bazı müellifler, İbn Cülcül’ün ve Nedîm’in eserlerini kaynak göstererek her iki şahsa ait bilgileri birleştirir ve aynı kişi olarak sunar. Buna bağlı olarak modern araştırmacıların büyük bir kısmı da her iki müellifi çoğu zaman birbirinin yerine koyarak anlatır. Çalışmamız bu karışıklığın izini sürmeyi hedeflemekte ve İbn Cülcül’ün zikrettiği Mâserceveyh ile Nedîm’in bahsettiği Mâsercîs’in aynı kişi olup ol-madığına açıklık getirmeyi istemektedir.

Ibn Djuljul from Andalusia who wrote in the Western Islamic World and Nad?m from Baghd?d who wrote in the Eastern Islamic World, give in-formation about lots of physicians and translators in their books that contrib-uted significantly to history of science. Both authors write their books at same time or very close time. Sometimes they offer similar information, but some-times they provide different information. One of the physicians whom Ibn Djuljul mentioned in his book, M?sar-jawayh lived at the times of Umayyads. Nad?m gives information about M?sarj?s who lived at the times of Abb?sids. However, in the course of centu-ries, some authors combined the knowledge about these two people by giving reference to Ibn Djuljul’s and Nad?m’s work and represented as the same per-son. Accordingly, most of the modern scholars mentioned the two authors as a substitute. This paper wants to keep track of this confusion and wants to clarify whether M?sarjawayh who was mentioned by Ibn Djuljul and M?sarj?s who was told by Nad?m are the same person or not.