İbn Miskeveyh’de Erdem Kavramı Ve Temel Erdemler

Abstract

Bu çalışmanın amacı Ahlâk Felsefesi’nin önemli kavramlarından birisi olan erdemi ve buna bağlı olarak temel erdemleri, İbn Miskeveyh’in bakış açısıyla ortaya koymaktır. İbn Miskeveyh için erdem, genel olarak her şeyin kendi tabiatına uygun olarak hareket etmesidir. Erdem, insanın akla uygun fiillerin peşinden gitmesidir. İbn Miskeveyh gerek Platon, gerekse kendinden önceki İslam Filozofları’nı izleyerek, nefsin üç gücüne karşılık üç erdem tayin etmiştir. Nefsin akıllı gücüne hikmet, kızgın gücüne Cesâret, iştaha gücüne iffet erdemi karşılık gelir. Adâlet ise hem aşırı uçlar arasında orta durumda olmak hem de aklın egemenliğinde bu üç erdemin uyumudur. Aslında adâlet bütünüyle erdemin karşılığıdır. İbn Miskeveyh bu dört erdemin her birisi için alt erdemler belirlemiştir. Bu alt erdemler temel erdemlerin anlaşılması konusunda büyük kolaylık sağlamıştır. İbn Miskeveyh’in erdem anlayışının sonraki İslam ahlâk geleneği üzerindeki etkisi de açıktır.

The aim of this study is to examine the concept of virtue and cardinal virtues which are the important concepts of philosophy of ethics, by Ibn Miskawayh’s point of view. Virtue for Miskeveyh generally means that all things acts proper to its own nature. Virtue is to pursuit of the acts that proper to intellect. Miskawayh -following both Plato and former Islamic Philosophers- appoints three virtues in counterpart for three faculties of the soul. Wisdom is related to rational faculty, courage is related to irascible faculty and temperance is related to appetitive faculty of the human soul. Justice is both the moderation between two extremes and harmony of these three virtues in the dominance of rational faculty. In fact Justice is the whole of virtue. Miskawayh was determined sub-virtues for each of the four virtues. This sub-virtues