Ekmeklik buğday genotiplerinde kök ve kök boğazı çürüklüğünün tane verimi ve kalite üzerine etkisi

Abstract

Çalışmada ekmeklik buğday genotipleri erkenci, orta ve geççi olarak üç farklı olgunlaşma grubunda olarak 1 Kasım, 15 Kasım ve 30 Kasım tarihlerinde olmak üzere üç farklı ekim zamanında ekilmiştir. Bu çeşitlerin tohumları ekim öncesi 4 farklı tohum ilacı ile ilaçlanmıştır. Çalışmada materyal olarak Esperia, Genesi ve Anapo çeşitleri kullanılmıştır. Çeşitler 3 farklı ekim zamanın da 4 farklı tohum ilacı (Prothioconazole+tebuconazole, Carboxin+thiram Prochloraz+tiriticonazole ve kontrol) uygulamasından sonra ekilmiştir. Çalışmada ekmeklik buğday çeşitlerin de bitki boyu, başak uzunluğu, başakta tane sayısı, bitki tane verimi, hektolitre ağırlığı, kök ve kök boğazı çürüklüğü, başak tane verimi, sedimentasyon, gluten, gluten indeks, protein oranı, süne emgi oranı ve embiryo kararması incelenmiştir. Dekara tane verimi üzerine ekim zamanı, çeşit, ilaç, çeşit*ilaç interaksiyonu istatistiki olarak önemli bulunmuştur. Farklı ekim zamanında en yüksek tane verimi 491,24 kg ile 15 Kasım da yapılan ekimden elde edilmiştir. Farklı tohum ilaçlarında ise en yüksek dekara tane verimi 462,77, 453,40 ve 450,90 kg ile Carboxin+thiram, Prochloraz+tiriticonazole ve Prothioconazole+tebuconazole ilaç uygulamalarında elde edilmiştir. En düşük tane verimi ise dekara yaklaşık 130 kg azalma ile ilaç uygulanmamış alanlardan elde edilmiştir. Kök çürüklüğü üzerine farklı tohum ilaçı uygulaması etkisi istatistiki olarak önemli bulunmuştur. Farklı ekim zamanında en düşük kök çürüklüğü %2,714 ile Prothioconazole+tebuconazole ilaçlama uygulamasından olmuş, bunu %3,31 ile Prochloraz+tiriticonazoleile ilaç uygulaması izlemiştir. En yüksek kök çürüklüğü ise en erken ekim 01 Kasım da yapılan ekimde %3,64 ile olmuştur. Elde edilen veriler ekim zamanının ii erken yapılmasının kök çürüklüğünü artırdığını göstermektedir. Dört farklı ilaçlamada ise en yüksek kök çürüklüğü %5,59 ile ilaç uygulanmayan parsellerde gözlenmiştir. En düşük kök çürüklüğü ise sırasıyla %1,96, %2,10 ve %2,89 kök çürüklüğü ile aynı istatistik grupta ye alan Prothioconazole+tebuconazole, Carboxin+thiram ve Prochloraz+tiriticonazole ile ilaç uygulamasında elde edilmiştir. İncelenen başak uzunluğu, başakta tane sayısı, başakta tane verimi, gluten oranı, gluten indeksi, sedimantasyon oranı, protein oranı, süne emgi oranı ve embiryo kararması üzerine ekim zamanı, çeşit ve tohum ilacı kullanımının önemli düzeyde etkili olduğu bulunmuştur.

Three bread wheat varieties (Anapo, Esperia and Genesi) which were early, medium and late in the study were sown at three different sowing times on October 20, November 5 and November 24. Seeds of these varieties were sown after spraying with 4 different seed pods (Prothioconazole+tebuconazole, Carboxin+thiram Prochloraz+tiriticonazoleand control). In the study, plant height, spike length, grain yield per decar, test weight, root and crown rot, grain yield per spike, sedimentation value, gluten value, gluten index, protein ratio, sunn pest damage rate rate and black point on grain were investigated in bread wheat cultivars. The sowing time, genoypes and seed treatment were found to be significantly effective on spike length, number of seeds per spike, grain yield per spike, gluten ratio, gluten index, sedimentation rate, protein ratio, sunn pest damage rate and black point in grain. In the study, the effect of sowing time, seed, seed treatment, and seed x treat treatments on decar yield was statistically significant. At the time of different sowing the highest grain yield was obtained from October 5th with 491.24 kg. In the case of different seed treatment, the highest grain yield was obtained from as Carboxin+thiram, Prochloraz+tiriticonazole and Prothioconazole+tebuconazole treatments with 462.77, 453.40 and 450.90 kg/da, respectively. The lowest grain yield was obtained from untreated areas with a reduction of 130 kg of grain yield. The effect of different seed treatments on root and crown rot was statistically significant. At the time of different sowing, the lowest root and crown rot was Prothioconazole+tebuconazole application with 2.714%, followed by Prochloraz+tiriticonazoletreatment with 3.31%. The highest root and crown rot was counted at 3.64% on the earliest planting date (October 20). According to the obtained data, the early sowing time in wheat increases the root and crown rot. For the four different seed treatments, iv the highest root and crown rot was obtained in notreatment plants with 5.59%. The lowest values were obtained in Prothioconazole+tebuconazole, Carboxin+thiram and Prochloraz+tiriticonazoletreatment in the same statistical group with 1.96%, 2.10 and 2.89 root and crown rotroot rot, respectively. In order to reduce the damage of root and root rot in wheat, it is advisable not to make the sowing time early, to select appropriate varieties and to spray the seeds with suitable medicines before sowing. Key Words : Root and crown rot, seed treatment, sowing time, grain yield and yield components, quality chracters