Bazı monoterpenoid bileşiklerinin kırma biti, Tribolium confusum du Val. (Coleoptera:Tenebrionidae) ve değirmen güvesi, Ephestia kuehniella zeller (Lepidoptera:Pyralidae)' ya fumigant etkileri üzerine araştırmalar

Abstract

Bu çalışmada, önemli bir depo zararlısı olan Kırma Biti, Tribolium confusum du Val. ve Değirmen Güvesi, Ephestia kuehniella Zell.'nın tüm gelişme dönemlerine karşı, monoterpenoid bileşiklerinin farklı uygulama dozlarında, üç farklı sıcaklıkta (20, 25 ve 30 °C) ve 25 °C' de ürünlü ortamda, iki farklı uygulama seviyesinde (alt ve üst), ?-pinene, p-cymene, Eugenol, Cuminaldehyde, Linalyl acetate, Linalool, ?-terpinene, Gamma terpinene, Limonene, ß-pinene, Allyl isothiocyanate ve Diallyl disülfide monoterpenoid bileşiklerinin fumigant etkisi araştırılmıştır. Ön denemeler (100 µl/l) sonucunda uygulanan 12 adet bileşikten; T. confusum' un yumurta dönemine karşı Cuminaldehyde, Allyl isothiocyanate ve Diallyl disülfid bileşikleri, larva, pupa ve ergin dönemlerine ise Allyl isothiocyanate ve Diallyl disülfid bileşikleri yüksek fümigant etki göstermiştir. Ephestia kuehniella da ise yumurta dönemine Cuminaldehyde, Allyl isothiocyanate ve Diallyl disülfid bileşikleri etkili olurken, larva dönemine Allyl isothiocyanate, pupa dönemine Allyl isothiocyanate ve Diallyl disülfid, ergin dönemlerine ise ele alınan 12 bileşikten Eugenol ve Linalyl acetate dışında diğer tüm bileşikler yüksek fümigant etkiye sahip olmuşlardır. Elde edilen sonuçlar her iki böcek türünün farklı biyolojik dönemlerinde etkili olan üç bileşiğin, toksitelerinin sıcaklığa bağlı olarak arttığı belirlenmiştir. Cuminaldehyde her iki türde de sadece yumurta dönemine etkili olup, ürünsüz ortamda yüksek toksisite göstermiştir. Ürünlü ortamda ise alt seviyeye yerleştirilen yumurtalara karşı çok düşük toksisite gösterdiği, ürün içindeki penetrasyonunun çok zayıf olduğu belirlenmiştir. Diallyl disülfid bileşiği tüm sıcaklık derecelerinde, test edilen biyolojik dönemlere göre toksisite (LC50) sıralaması, küçükten büyüğe doğru, T. confusum için; yumurta > pupa > ergin> larva, E. kuehniella için; ergin > yumurta > pupa olarak belirlenmiş olup, larva dönemine karşı toksisitesinin ise çok düşük olduğu tespit edilmiştir. Ürünlü ortam denemeleride de alt seviyeye penetrasyonunun zayıf olduğu belirlenmiştir. Allyl isothiocyanete bileşiği ürünsüz ortamda, test edilen biyolojik dönemlere göre toksisite (LC50) sıralaması, küçükten büyüğe doğru, T. confusum için; yumurta > pupa > ergin> larva, E. kuehniella için yumurta > ergin > larva > pupa olarak belirlenmiştir. Sonuç olarak Allyl isothiocyanete bileşiği her iki böcek türünün tüm dönemlerine, hem ürünsüz, hem de ürünlü ortamda yüksek toksik etki göstermiş olup, depo zararlılarının mücadelesinde, potansiyel monoterpenoid bir bileşik olduğu belirlenmiştir.

This study was carried out to determine fumigant toxicity of monoterpenoid components; ?-pinene, p-cymene, Eugenol, Cuminaldehyde, Linalyl acetate, Linalool, ?-terpinene, Gamma terpinene, Limonene, ß-pinene, Allyl isothiocyanate and Diallyl disulphide against all life stages of Tribolium confusum du Val. and Ephestia kuehniella Zell. at their different dosages monoterpenoid components and three different temperatures (20, 25 and 30 °C) in absent and present of commodity. Preliminary bioassay tests indicated that Cuminaldehyde Allyl isothiocyanate and Diallyl disulphide had high fumigant effect on T. confusum eggs, whilst only Allyl isothiocyanate and Diallyl disulphide had high fumigant toxicity to T. confusum adults, larvae and pupae. Whereas, Cuminaldehyde Allyl isothiocyanate and Diallyl disulphide were highly toxic to E. kuehniella eggs while only Allyl isothiocyanate had a high fumigant toxicity to E. kuehniella larvae. For E. kuehniella pupae, only Allylisothiocynate and Diallyl disulphide had a high fumigant toxicity while all tested monoterpenoid compounds except Linaly acetate and Eugenol were highly toxic to E. kuehniella adults. The results obtained from this study indicated that the toxicity of the most effective compounds (Cuminaldehyde, Allyl isothiocynate ve Diallyl disulphide) to different biological stages of both species increased with increasing temperature. Cuminaldehyde was highly toxic to only egg stage in absent of the commodity. Cuminaldehyde had a low toxicity to the eggs placed at bottom position in present of commodity and therefore, had a weak penetration into the commodity. It was determined that the toxicity of Diallyl disulphide (LC50) in descending order according to biological stages in absent of commodity was egg > pupa > adult > larva for T. confusum and adult > egg > pupa for E. kuehniella. Diallyl disulphide had a very low toxicity to larvae of E. kuehniella. Biological tests conducted in present of commodity indicated that Diallyl disulphide had a very low penetration into the commodity. Biological tests conducted in absent of commodity indicated that the toxicity of Allyl isothiocyanate (LC50) in descending order according to biological stages in absent of commodity was egg > pupa > adult > larva for T. confusum and egg > adult > larva > pupa for E. kuehniella. In conclusion, it was found that Allyl isothiocynate would be a potential compound in controlling stored-product insects, since it had high toxicity to all biological stages of both species in both absent and present of commodity.