Zeytin ve zeytinyağı üreten küçük ve orta ölçekli işletmelerin sorunları ve bu sorunların çözümüne yönelik alternatif öneriler

Abstract

Bu çalışmada, Balıkesir, Bursa ve Çanakkale'de zeytin ve zeytinyağı üreten küçük ve orta ölçekli işletmelerin durumları ortaya konmuş, üretimleri ve sorunlarına yönelik bilgi düzeyleri ve tutumları incelenerek beklentileri belirlenmiştir. Çalışma sofralık zeytin üretiminin yoğun olduğu Bursa'da ve özellikle yağlık zeytin üretiminin yoğun olarak yapıldığı Balıkesir ve Çanakkale illerindeki toplam 264 üretici ve 71 işletme ile yüz yüze görüşülerek yapılmıştır. Elde edilen veriler istatistiki açıdan bilgisayar ortamında paket program yardımı ile analiz edilmiştir. Verilerin analizinde Faktör Analizi, Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) ve Uyum Analizinden yararlanılmıştır. Üreticiler açısından üretime ve zeytinciliğe ilişkin çok sayıda yargı faktör analizi yardımıyla belli gruplar altında toplanmıştır. İşletmelerin de zeytin ve zeytinyağı ihracatına ve sektörde yaşanan sorunlara yönelik yargılara katılımları da faktör analiziyle değerlendirilmiştir. Çalışmaya katılan üreticilerin %45'i ilkokul, %44'ü ortaokul ve lise mezunudur. Sahip oldukları zeytin arazisinin %74'7'si 3-49 da arasında, %17,4'ü 50-99 da arasında ve %7,9'u 100 da ve üzerindedir. Yapılan uyum analizi sonucunda ilkokul mezunu olan üreticilerin (%45,0'i)arazi büyüklüğünün 0-49 da arasında; ortaokul ve lise mezunu üreticilerin (%44,0) ise 50-99 da arazi büyüklüğü arasında yoğunlaştığı görülmüştür. Üreticiler açısından zeytincilikte yaşanan en önemli sorun girdi maliyetlerinin yüksekliği (%27,5) olarak belirtilirken; işletmeler açısından maliyetlerin yüksekliği (%15,7) en önemli sorun olarak belirtilmiştir. Üreticilere yönelik yapılan Tek Yönlü Varyans (ANOVA) analizinde Balıkesir ilindeki üreticiler Bursa ve Çanakkale'deki üreticilere göre zeytinciliğimizin sorunlarını daha fazla desteklediklerini ve katıldıklarını belirtmişlerdir. Çalışmada araştırmaya katılan üreticilerin ve işletme sahiplerinin zeytinciliğe ve sorunlarına bakış açıları araştırılmış ve sorunların çözümüne yönelik alternatif öneriler getirilmiştir.

In this research, the economic positions of small and medium sized olive farms and olive oil producing firms were studied and besides their expectations regarding production and marketing problems were evaluated by examining their knowledge levels and behaivors. In order to collect original research material, 264 olive producers were visited in the provinces of Bursa where the most of the olives were produced for table and in the provinces of Balıkesir and Çanakkale where the majority of the olives were produced for oil. Besides 71 olive oil producing firms were visited. The data obtained were analysed by means of a statistical software in the computer. Factor Analysis, One Way Analysis of Variance (ANOVA) and Correspondence Analysis were used in the analysis of research material. A large number of opinions of producers related to olive growing were gathered under certain groups by using Factor Analysis. These opinions of the oil firms regarding olive and olive oil exports and the problems of the olive oil industry were analyzed by Factor Analysis as well. 45 % of the producers who participated in the study were the graduates of primary schools, 44 % were medium and high school graduates. In the research area, 74.7 % of olive gardens were between 3 and 49 decares, 17.4 % between 50 and 99 decares and only 7.9 % were more than 100 decares. According to the findings of Correspondence Analysis most of the primary school graduates owned farm land less than 49 decares, the majority of medium and high school graduates owned between 50-99 decares. From the point of olive producers the most important problem is the high cost of inputs with a 27.5 %, on the other hand, the olive oil firms pointed high cost of inputs as a problem with a percentage of 15,7%. One way variance analysis (ANOVA) made for olive producers indicated that the producers living in Balıkesir province supported and contributed to the solution of the problems of olive growing compared to the producers in Bursa and Çanakkale. The viewpoints of olive producers and olive oil plant owners regarding olive growing and the problems of olive and olive oil industry were investigated and alternative proposals were put forward for the solution of the problems.