Bakı ve yüksekliği farklı mera vejetasyonlarında değişik üçgül türleri (Trifolium sp.)'nin kimi morfolojik ve yem niteliği özellikleri

Abstract

Arastırma, mera vejetasyonlarındaki değisik üçgül türlerinin [tarla üçgülü (T. arvense L.), iri tarla üçgülü (T. campestre Schreb.), sarı küçük üçgül (T. dubium Sibth.), ortanca üçgül (T. medium L.) ve melez üçgül (T. hybridum L.)] kimi morfolojik [bitki boyu (cm), dal sayısı, sap çapı (mm), ana sapta yaprak sayısı, yaprak sapı uzunluğu (cm), yaprakçık boyu (cm), yaprakçık eni (cm), yaprak/sap oranı] ve yem niteliği [ham protein oranı (%), ham selüloz oranı (%), Ca oranı (%), P oranı (%),K2O oranı (%) ve Mg oranı (%)] özelliklerine bakı (kuzey ve güney) ve yüksekliğin (10-18 m ve 641-650 m) etkisinin belirlenmesi amacıyla yapılmıstır. Çalısma 2006-2008 yılları arasında Bulgaristan’ın Razgrad iline bağlı Belovets köyü (43° 48' K, 26° 39' D) ve Tekirdağ’ın Husunlu ve Karaevli köylerindeki (41° 02' K, 27° 39' D) meralarda yürütülmüstür. Deneme tesadüf bloklarında bölünen bölünmüs parseller deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak kurulmustur. Türler her yıl mayıs ve eylül ayları arasında tam çiçeklenme döneminde toplanmıstır. Üçgül türlerinin bitki boyu, ana sapta yaprak sayısı, yaprakçık boyu, yaprakçık eni ve yaprak/sap, ham protein, ham selüloz, Ca ve K2O oranlarının bakı ve yükseklikten etkilendiği belirlenirken; P ve Mg oranları bakımından bakı ve yükseklikler arasında fark belirlenmemistir. Dal sayısı yükseklikten, sap çapı da bakıdan etkilenmistir.Yükseklik ana etkisinde; en yüksek bitki boyu (41.757 cm), dal sayısı (12.147), ana sapta yaprak sayısı (15.700) ve yaprak/sap (0.930), ham protein (%18.083), ham selüloz (%25.457) ve K2O oranı (%2.726) değerleri 641-650 m yükseklikte tespit edilmistir. Bakı ana etkisinde ise bitki boyu (36.940 cm), ana sapta yaprak sayısı (13.933), yaprak sapı uzunluğu (1.830 cm), yaprakçık boyu (2.280 cm) ve eni (1.542 cm) ile yaprak/sap oranı (0.942) ve ham protein oranı (% 17.890) kuzey bakısında en yüksek iken, güney bakısında ise sap çapı (4.440 mm), ham selüloz (% 25.473), Ca (% 2.236) ve K2O oranları (% 2.641) en yüksektir.

The aim of investigation was to determine the effects of aspect (north and south) and altitude (10- 18 m and 641-650 m) on some morphological [plant height (cm), stems/plant, stem diameter (mm), leaves/main stem, petiole length (cm), leaflet length (cm), leaflet width (cm), leaf/stem ratio] and forage quality properties [crude protein ratio (%), crude cellulose (%), Ca ratio (%), P ratio (%),K2O ratio (%) and Mg ratio (%)] of different clover species [hare’s-food clover (T. arvense L.), field clover (T. campestre Schreb.), suckling clover (T. dubium Sibth.), alsike clover (T. hybridum L.) and zigzag clover (T. medium L.)] in grassland vegetations. This research was carried out in 2006-2008 on the pastures of Belovets village, in Razgrad (Bulgaria) located at (43° 48' N, 26° 39' E) about 641-650 m altitude above sea level, with a typical humid continental climate and Husunlu and Karaevli villages in Tekirdag (Turkey) located at (41° 02' N, 27° 39' E), about 10-18 m altitude above sea level, with a typical subtropical climate. The experiment was laid out randomized split-split blocks design with three replicates. Clover species were collected each year (May to September) at full-bloom stage. The plant height, leaves/main stem, leaflet length, leaflet width, leaf/stem ratio, crude protein ratio, crude cellulose, Ca and K2O ratios were affected by aspect and altitude. In P and K2Oratios, not differences were determined between aspect and altitude. The altitude had significant effects on stems/plant; whereas, aspect affected stem diameter significantly. In the main effect of altitude, maximum plant height (41.757 cm), stems/plant (12.147), leaves/main stem (15.700), leaf/stem (0.930), crude protein (%18.083), crude cellulose (%25.457) and K2O (%2.726) ratios were found at 641-650 m. In the main effect of aspect, north showed the highest plant height (36.940 cm), leaves/main stem (13.933), petiole length (1.830 cm), leaflet length (2.280 cm), leaflet width (1.542 cm), leaf/stem ratio (0.942), crude protein ratio (% 17.890), whereas, the highest stem diameter (4.440 mm), crude cellulose (% 25.473), Ca (% 2.236) and K2O (% 2.641) ratios was determined from clover species at the south.