Toksik Olmayan Gravürde Alternatif Arayışlar

Abstract

Yüzyıllardır, baskı tekniği olarak matbaacılıkta ve ifade aracı olarak sanat alanında kullanılan gravür, kazı resim, çukur baskı veya oyma baskı olarak da adlandırı- labilir. Sanatçıların eserlerinin daha çok kişiye ulaşması, eserlerinin çoğaltılması için geliştirilen bir yöntemdir. Gravürler, sanat değerlilerinin yanı sıra yapıldığı dönemdeki doğal çevreyi, kültürel ve sosyal hayatı yansıtarak değişimleri bize göstermekte ve önemli birer belge niteliği taşımaktadırlar. Fotoğrafın icat edilmediği yıllarda günlük yaşantılardan kesitlerin ve mekânların insandan insana, nesilden nesile aktarılabilmesi gravürler ile mümkün olmuştur. Günümüzde gravür, bu özelliklerinin yanı sıra sanatçılar için kendi başına bir ifade aracı olarak kullanılmakta, resim, heykel ve grafikten ayrı bir sanat disiplini olarak kabul edilmektedir. Türkiye’de sanat eğitiminde ve özel sanatçı atölyelerinde uygulanan gravür tekniklerinde geleneksel yöntemlerin kullanıldığı dikkat çeker. Bu geleneksel baskı resim tekniklerinin ve malzemelerinin sağlığı tehdit eden zararlı etkilerinin olduğu yapılan araştırmalarda ispatlanmıştır. Özellikle geleneksel yöntemlerde kullanılan, levhayı aşındırmadan korumak için kullanılan asfalt verniği ve aşındırma için kullanılan nitrik asidin sağlık problemlerine yol açtığı ve ileri aşamalarda kansere ve ölüme neden olacak kadar ciddi tehdit oluşturduğu bilinmektedir. Bu projede, plaka yüzeyini korumak için kullanılan astarla ilgili denemelerde polizolan ve talens sıvı maskeleme film kullanılarak başarılı sonuçlar elde edilmiştir. Aşındırıcı olarak nitrik asit yerine çinkoda tuz sülfat aşındırıcı, bakırda edinburg aşındırıcı kullanılabileceği görülmüştür. Farklı teknikler olarak spreyli aquatinta, şekerli çini, kollagrafi, karborundum ve chine colle gibi toksik olmayan teknikler denenmiş ve başarılı sonuçlar elde edilmiştir. Sanat eğitimini tercih eden gençlerimiz, eğitim sürecinde olmaması gereken zararlı ve kanserojen maddelerle çok erken yaşlarda karşı karşıya gelmektedir. Buna engel olabilmek için de eğitim sürecinde uygulanan tekniklerin ve malzemelerin toksik olmayanlarla yer değiştirmesi ivedilik arz etmektedir. Özgün baskı resim uygulamalarında zehirli madde ve çözücülerin kullanımına devam etmeye gerek yoktur. Günümüzde her geçen gün bu konuda araştırmalar giderek artmakta, yeni kimyasallar ve teknikler bulunmaktadır. Geleneksel yöntemlerin ve zararlı maddelerin kullanıldığı eğitim kurumlarında baskı resim atölyelerinde ve sanatçı atölyelerinde, toksik olmayan malzemelere ve uygulamalara ivedi bir şekilde geçilmesi gerekmektedir.

Engraving which have been used as a printing technique in printing houses and as an artistic expression for centuries, may be named as engraved painting, engraving or etching.The works of artists reaching many other people is a developed method for the production of works. Engravings, besides their artistic values, bear an important qualification for reflecting the natural environment, social and cultural life of the period they are made and for showing the changes of that time. For the years when the photgraphy weren’t invented yet, it was possible to transfer some parts and places from daily life of that time, from person to person and generation to generation with the engraving technique. In our time engraving, alongside these features, is used as a method for means of expression, and it is accepted as an art discipline apart from painting, sculpture and graphic design. Engraving is constituted of several stages as etching the image on zinc, copper, metal, wood or linoleum plates, inking in these plates, transfering the image to the paper and reproducing. Order, measurement, daintiness and mathematics are the building blocks of engraving. It is one of the most important practical lessons for students on artistic education, in order to bring the students for a specific discipline and to reveal their creativity. Within the developement period of artistic education, nearly all fine arts and communication faculties and fine arts high schools give engraving education under the name of engraving painting, unique press editions, and with other pressing techniques. It is remarkable that during art education and at private artistic studios, traditional methods are used on engraving. It is proved by the researches that these traditional techniques and materials used during the process, have effects of health risk. It is known that especially tar varnish and aqua fortis that is used for etching the plate which are used as traditional techniques, causes health problems and become a threat for cancer and death in an advanced state. Youngsters chosing the art education come across with harmfull and carcinogenic materials which shouldn’t exist, at a very early age. In order to prevent this, materials used during the education process should be changed to non toxical materials. With this project, techniques which are non toxical such as air brushed aquatinta, sugared chine, collography, carborandium and chinne colle will be tried and alternative techniques will be searched. Art works created during the process will be utilizied at national and international exhibitions, biennials and congresses. Engraving studio which is one of the most important unit in plastic arts education will be provided to be safer and the least harmfull for the students, with the equipments gained. Techniques tried during the project process will be taught to the students with the other techniques on the following years. Usage of non toxical and safer materials and tecniques will be encouraged for art education.