KIRILGAN SEKİZLİ OLARAK ADLANDIRILAN ÜLKELERİN YAŞANILABİLİRLİK DÜZEYİNİN ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME TEKNİKLERİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Abstract

Bir ülkede yaşayan bireylerin yaşamlarını devam ettirebilmeleri için yaşadıkları ülkede ekonomik, sosyal, siyasi ve toplumsal şartların bireyin yaşaması için elverişli olması gerekmektedir. Bu şartlara işsizlik oranı düşük olması, GSMH (Gayri Safi Milli Hasılat) ve GSYİH (Gayri Safi Yurt İçi Hasılat) oranlarının yüksek olması, enflasyon oranının düşük olması, sosyal olarak bireylerin yaşadığı ülkede toplam yeşil alanının fazla olması, yaşam süresinin uzun olması, okur-yazar oranının fazla olması, suç oranının düşük olması örnek olarak verilebilir. Bu çalışmada da ekonomileri kırılgan olan ve kırılgan sekizli olarak adlandırılan Brezilya, Endonezya, Güney Afrika, Hindistan, Türkiye, Arjantin, Rusya ve Şili’nin yaşanılabilirlik düzeyleri değerlendirilmiştir. Çalışmada kriter olarak yeşil alan, ortalama yaşam süresi, GSYIH, nüfus yoğunluğu ve işsizlik ele alınmıştır. Birçok ülkeyi ve birçok kriteri beraber değerlendirirken, çok kriterli karar verme tekniklerinden yararlanılmıştır. Ülkelerin yaşanabilirlik düzeylerinin sıralanmasında, çok kriterli karar verme tekniklerinden COPRAS ve ARAS yöntemleri kullanılmıştır. Her İki yönteme göre sonuçlar tartışılmıştır.

For an individual to continue living in a country, the country should provide suitable economically, socially, politically and communal conditions for the individual. The examples of suitable conditions can be given as low unemployment rate, high rates of gross national product and gross domestic product, low inflation rates, the increased amount of green areas the individual lives and socially interacts, high literacy rate and low crime rate. In this study, which is fragile and vulnerable economies of the so-called octets Brazil, Indonesia, South Africa, India, Turkey, Argentina, Russia and Chile sustainable performance is evaluated. The criteria used in this study are green field, average life span, GDP, population density and unemployment are included. In the study, many countries and many criteria were evaluated together, while multicriteria decision making techniques were used This evaluation criteria, data were obtained from the official website of the "World Bank". In the ranking of the alternative COPRAS and ARAS methods were used. Results are discussed according to both methods