ALMANYA’DAKİ ANAYASA ŞİKÂYETİ İLE KARŞILAŞTIRMALI OLARAK TÜRKİYE’DE ANAYASA MAHKEMESİNE BİREYSEL BAŞVURU YOLU

Abstract

Yasaların anayasaya uygunluğunun denetimi ve devletin anayasal düzeninin korunması işlevleri yanında temel hak ve özgürlüklerin korunması da Anayasa Mahkemelerinin görevleri arasında yer almaktadır. Temel hak ve özgürlüklerin anayasa yargısı tarafından korunması, Anayasamızda “bireysel başvuru” kavramı ile ifade edilmektedir. Bu yargı yolu ile kamu gücü işlemleri tarafından temel hakları ihlal edilen bireylere Anayasa Mahkemesine başvurarak, hukuki korunma talep etme hakkı verilmektedir. Bireysel başvuru yolu, birçok devlet tarafından kabul edilen ve uygulanan bir yargı yoludur. Bu başvuru yolu, insan hakları ihlallerini giderecek önemli mekanizmalardan biridir. Bireysel başvuru ya da anayasa şikâyeti yolunun en etkili şekilde uygulandığı ülkelerin başında Almanya gelmektedir. Bu ülkede bireyler, Anayasa tarafından korunan hakları yasama, yürütme ve yargı organlarına ilişkin kamu gücü işlemleri ile ihlal edildiğinde anayasa şikâyeti yoluna başvurabilmektedirler. Almanya’da bu mekanizmanın temel hak ve özgürlüklerin korunmasına önemli katkılar sağladığı görülmektedir. Türkiye’de uzun yıllardan beri tartışılan bireysel başvuru yolu, nihayet 7.5.2010 tarih ve 5982 sayılı Kanunla yapılan Anayasa değişikliği ile kabul edilmiş, bireysel başvurunun esasları ise, 30.03.2011 tarih ve 6216 sayılı Kanun ile düzenlenmiştir. Anayasa ile oluşturulan bu yargı yolunun büyük oranda Almanya’daki Anayasa şikâyetinden etkilendiği görülmektedir. Çalışmamızda, bireysel başvuru yolunun özellikleri, 1982 Anayasası ve 6216 sayılı yasa hükümleri çerçevesinde olmak üzere, Almanya’da uygulanan anayasa şikâyeti ile karşılaştırmalı olarak incelenmiş; uygulamada ortaya çıkabilecek muhtemel sorunlar bu bağlamda ele alınmıştır.

The protection of fundamental rights and freedom takes part in Constitutional Court tasks along with its functions as supervision of laws in terms of fundamental law and protection of constitutional order of the government. Protection of fundamental rights and freedom by constitutional jurisdiction is defined as the notion of “individual complaint” in the constitution. Those individuals whose rights are violated by public law transaction through that jurisdiction are given demands of legal protection. Germany is the main country where individual appealing or constitutional complaint is carried out in the most effective way.Individual complaint, which had been argued in Turkey for a long time, was admitted with Constitutional amendment through the law numbered 5982 and dated 07.05.2010, and the principles of individual complaint were enacted through the law numbered 6216 and dated 30.03.2011. This Jurisdiction remedy formed with Constitution has been obviously influenced by constitutional application in Germany to a large extent. In the study, individual complaint features are examined within the framework of 1982 Constitution and statutory provision numbered 6216 in comparison to constitutional application in Germany, along with the possible problems which might occur in its application.