TÜRK BELÂGATINDA HASR YOLLARI VE KUR’ÂN MEÂLLERİNİN ÂYETLERDEKİ HASRI YANSITMA BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ1

Abstract

Hasr, Kur’ân’ın çokça başvurduğu özlü, güçlü ve edebî nitelikliüstün bir üslûptur. Bu üslûp sayesinde, bir şeyin belli bir şeydebulunduğu, ondan başkasında bulunmadığı ifade edilir. Türk dilive belâgatında hasr üslûbuna yönelik çalışmalar yok denecekkadar azdır. Bu durumun neden olduğu bilgi eksikliği meâllerdeönemli dil ve anlatım problemlerine yol açmaktadır. Hasrla gelenâyetlerin meâllerinde anlam kayıpları olmakta, hasrın belli biryolunu gerektiren ilahî hikmet ve maksat da kaybolmaktadır.Meâlleri hasr açısından inceleyen bazı yayınlar bulunmaktadır.Bu araştırmanın onlardan farkı, sorunun tespitinden ziyade çözümodaklı olmasıdır. Araştırma, Türk belâgatında hasrın yollarını anahatlarıyla ele almakta ve böylece meâllerde hasrı ifadede görülendil ve anlatım problemlerini aşmaya imkân vermektedir. AyrıcaKur’ân’ın hasr üslûplarına denk veya yakın Türkçe üslûplarönermektedir.Araştırmada klasik, akademik ve sosyal tabanlı nitelikte yirmimeâl kitabı incelenmiştir. Meallerin kritiğinde Arapça veOsmanlıca belâgat kaynakları ve belli başlı tefsirlerin yanındaTürkçe dilbilgisi kitapları, Osmanlıca ve Türkçe sözlüklerebaşvurulmuştur.