Bazı uçucu yağların küf akarı tyrophagus putrescentıae (Schrank) (Acarı: Acarıdae)'ye karşı akarisidal etkileri

Abstract

Bu çalışmada; kişniş, lavanta, nane, sarımsak, soğan, tarçın, zencefil ve zerdeçal uçucu yağlarının Tyrophagus putrescentiae (Schrank) (Acari: Acaridae)'ye karşı fumigant ve kontakt etkileri araştırılmıştır. Uçucu yağların fumigant etkisini test etmek amacıyla akarların ergin dönemlerine ön denemeler kapsamında 10 µl/ konsantrasyon uygulanmıştır. Kontakt etki için ise, %1, %3, %5, %10 µl/l olmak üzere 4 farklı konsantrasyonu T. putrescentiae'nin ergin dönemlerine uygulanmıştır. Fumigant etki testlerinin sonucuna göre, test edilen uçucu yağlarının 10 µl/l'lik doz uygulamasının 24 saat sonunda, sarımsak, soğan ve tarçın uçucu yağlarının T. putrescentiae'nin fumigant etki oranlarının %100 olduğu tespit edilmiş, diğer uçucu yağların etkinliği ise yüksekten düşüğe doğru sırasıyla kişniş %92, nane %75, zerdeçal %73, lavanta %65, Zencefil %8' dir. Lethal konsantrasyon (LC) değerine göre soğan ve sarımsak en toksik uçucu yağlar olup, LC50 değerleri yüksek etkiden, düşüğe doğru zerdeçal, tarçın, nane, lavanta, kişniş ve zencefil olarak sıralanmıştır. Kontakt etki deneme sonuçlarına göre, Sarımsak uçucu yağı %10'luk konsantrasyonda uyuglamadan 1 saat sonra %100 ölüm oranı ile etki süresi en kısa uçucu yağ olmuştur. Bununla birlikte soğan ve tarçın uçucu yağlarının %10'luk konsantrasyonda, uygulamadan 3 saat sonra %100 ölüm belirlenmiştir. Lethal süre (LT) denemeleri sonucuna göre, en düşük konsantrasyondaki (%1) LT50 değerleri 4.7- 32.5 saat (düşük- yüksek) olarak belirlenmiş olup, etki süresine göre uçucu yağlar sarımsak, tarçın, soğan, zerdeçal, nane, kişniş, lavanta ve zencefil şeklinde sıralanmıştır. Sonuç olarak, bu çalışmadaki uçucu yağların fumigant ve kontakt olarak uygulamasının küf akarı, Tyrophagus putrescentiae erginlerinin kontrolünde başarılı bir şekilde kullanılabilme potansiyeline sahip olabileceği sonucuna varılmıştır. Deneme sonuçlarına göre ele alınan uçucu yağların, T. putrescentiae erginleri üzerinde kontakt ve fumigant olarak farklı oranlarda etkinliğe sahip olduğu belirlenmiştir.

In this study; the fumigant and contact effects of coriander, lavender, mint, garlic, onion, cinnamon, ginger, and turmeric essential oils against Tyrophagus putrescentiae (Schrank) (Acari: Acaridae) were investigated. In order for essential oils to have a fumigant effect, 10 µl/concentration was applied to the adult stages of the mites on preliminary biological tests. For the contact effect experiments, 4 different concentrations of 1%, 3%, 5%, and 10% µl/l were applied to the adult stages of T. putrescentiae. As a result of the fumigant efficacy of essential oils, garlic, onion and cinnamon were 100% mortality, then other essential oils ordered higher to lower as coriander 92%, mint 75%, turmeric 73%, lavender 65%, and ginger 8% respectively. According to Lethal Concentration (LC) results onion and garlic were determined high toxic essential oils and other essential oils LC50 values were ordered high to low as turmeric, cinnamon, mint, lavender, coriander and ginger. As a result of the contact effect experiments, it was determined that the highest 10% concentration of garlic essential oil represents the highest contact toxicity with 100% mortality after 1 hour. However, it was concluded that onion and cinnamon essential oils were determined 100% mortality after 3 hours, at 10% concentration. According to Lethal time (LT) experiments, LT50 values were determined 4.7- 32.5 h (min-max), and essential oils were ordered garlic, cinnamon, onion, turmeric, mint, coriander, lavender and ginger respectively. In conclusion, laboratory bioassays indicated that fumigant and contact treatments of essential oils which considered in this study, can have potential to be successfully used for controlling molt mite Tyrophagus putrescentiae adults.