Geleneksel eril aktarımdan modern kadın yazınına: Christa Wolf’un Kassandra alımlaması - Bir karşı okuma

Abstract

Demokratik Almanya Cumhuriyeti’nin (Doğu Almanya) tartışmalı yazarları arasında yer alan Christa Wolf (1929-2011), Kassandra (1983) adlı yapıtında Troya savaşını ve yıkılışını alışılagelenin dışında gözler önüne sermiştir. Yapıt yayımlandıktan kısa bir süre sonra Doğu Almanya’nın yıkılışını ve gerekli önlemlerin alınmaması durumunda bir devletin nasıl felakete sürüklenebileceğini öngören bir öykü olarak yorumlanmıştır. 1989 yılında Berlin Duvarı’nın yıkılmasının ardından Doğu Almanya’nın Federal Almanya Cumhuriyeti’ne katılarak tarih sahnesinden silinmesi, yapıtın söz konusu öngörülerini yanıltmamıştır. Öte yandan yapıtın başka bir sorunsalı daha vardır ki bu da mitsel kadın figürlerin eril inşasıdır. Bilinen klasik Yunan mitolojisinde Kassandra yaklaşan felaketleri öngören, ancak kimseyi kendisine inandıramayan bilici, rahibe, deli, kara kâhin olarak geçmektedir. Bilicilik yetisini tanrı Apollon’dan aldıktan sonra söz verdiği halde onunla birlikte olmayı reddettiği için lanetlenmiştir. Mitsel bir kadın figür olarak Kassandra’ya dair bilinen bu geleneksel imgeler Homeros, Aiskhylos ve Euripides gibi antik dönem ozanları tarafından inşa edilmiş ve tarihten günümüz dünyasına kadar aktarılagelmiştir. 20. yüzyılın ikinci yarısında artan feminist çalışmaların ve kadın hareketinin etkisiyle yazın tarihi yeniden okumalara tabi tutulmuş, eril inşa geleneksel kadın imgeleri mercek altına alınmış, sorgulanmış ve tartışmaya açılmıştır. Bu eleştirel çalışmalarla birlikte Kassandra’nın yeniden canlandırılma süreci başlamış ve süregelenden farklı bir eğsinim ortaya çıkmıştır. Christa Wolf, döneminin güncel sorunları ve tartışmalarından hareketle yazın tarihine, mitolojiye, mitsel kadın figürlere yönelmiş ve Kassandra’yı kadın bakış açısıyla yeniden ele alarak Troya savaşının yanı sıra alışılagelinin dışında bir Kassandra imgesi ortaya koymuştur. Wolf’un da katkısıyla Kassandra bu süreçte, tarihte ezilen ve sözü elinden alınan kadınların simgesi haline gelmiştir. Bu çalışmada alımlama, okuma ve yazma edimlerinin cinsiyeti olduğunu savunan, geleneksel kadın imgelerini yapısöküme uğratan, kadın bakış açısını dikkate alan feminist kuramdan hareketle Christa Wolf’un mitosa yaklaşırken nasıl bir yol izlediğini, geleneksel Kassandra karakterini nasıl okuduğunu ve yorumladığını çözümlemek erek edinilmiştir.