Muhaşşî Sinan Efendi'nin "Hâşiye 'Alâ Tefsiri'l-Kâdî" İsimli Eserinde İlmî Tefsire Dair Yaklaşımları

Abstract

Muhaşşî Sinan Efendî (ö. 986/1578), Kâdî Beyzâvî’nin “Envâru’t-tenzîl veesrâru’t-te’vîl” adlı tefsirine yaptığı hâşiye nedeniyle “Muhaşşî” lakabıylaşöhret bulmuştur. Muhaşşî Sinan “Hâşiye ‘ala Tefsiri’l-Kâdî” isimlihâşiyesinde yer yer ilmî yaklaşımlarda bulunmuştur. Kendi döneminekadar gelmiş ilmî/bilimsel verileri kullanmıştır. Şöyle ki, Kur’ân’dakozmolojik, astronomik, coğrafik ve biyolojik meselelerden bahsedenayetleri ilmî tefsire tabi tutmuştur. Sonuç olarak, Muhaşşî Sinan XVI. Yüzyılda Beyzâvî’nin tefsiri üzerine yazdığı hâşiyesinde, ayetleri şerh ederkenilmî tefsir bağlamında bir takım bilimsel izahlarda bulunur. Bu çalışma ileonun yaşadığı dönemdeki Osmanlı bilim anlayışında hangi bilimselbulguların olduğu ve bunların ilmî tefsir bağlamında haşiyesineyansımaları görülecektir.

Muhaşşî Sinan Efendi (d. 986/1578), due to his haşiye/postscript on Qadi Beydawi’s commentary “Anwar al-tanzil wa asrar al-tawil”, was became famous with the nickname “Muhaşşi”. Muhaşşî Sinan has made some scientific approaches in his “Haşiye ala tafseer al-Qadi”. Thus, he has used scientific data which came to his period. Thus, in the Qur'an, the verses about cosmological, astronomical, geographic and biological issues are subjected to scientific commentary. As a result, Muhaşşî Sinan in XVI. century while commenting the verses in the context of scientific Tafseer in his postscript to Baydawi, has some scientific explanations. In this study, the scientific findings of Ottoman conception of science in the period which he lived and their reflections in the context of scientific commentary to his haşiye will be seen.