Kur'an'ın Anlamlarının Türkçeye Aktarımı: Meâl mi, Tercüme mi?

Abstract

Kimi çevre ve topluluklarda bazen Kur’an’ın tercümesinin yapılamayacağı, Kur’an’ın meâlinin hazırlanabileceği, bu ikisinin birbirinden çok farklı şeyler olduğu, birbirinin yerine kullanılmalarının doğru olmadığına dair çeşitli konuşmalara şahit olmaktayız. Kimi zaman da “Kur’an tercümesi” ifadesini kullanan kimseler hakkında Kur’an’a dair farklı yaklaşım ve inanca sahip kimselermiş gibi bir zannın belirdiğini görmekteyiz. Bu araştırmada “meâl” ve “tercüme” kavramları temelinde “Kur’an meâli” ve “Kur’an tercümesi” tabirlerinin arasında anlam ve mefhum farkının olup olmadığı, bu iki tabirin birbirinin yerine kullanılıp kullanılamayacağı meseleleri ele alındı. Bu kapsamla bağlantılı olarak, Kur’an’ı başka bir dile tercüme etmenin mümkün olup olmadığı, bunun dinî hükmünün ne olduğu, Kur’an’ın başka bir dile aktarımı faaliyetinin ilk defa ne zaman ve kim tarafından başlatıldığı, Kur’an’ın Türkçeye tercüme faaliyetlerinin ülkemizdeki sürecinin nasıl ilerlediği, şu an hangi durumda bulunduğu vb. sorulara da cevap arandı. Araştırmada tümevarım yaklaşımı benimsenerek, doküman analizi tekniği uygulandı. Bu maksatla öncelikle problemin ve soruların cevabına dair bilgiler içeren veri kaynaklarına ulaşmak üzere geniş literatür taraması yapıldı. Tarama sonunda ulaşılan eserler, doküman analizi yöntemiyle incelendi. Bu çerçevede İbn Manzûr’un Lisânü’l-?Arab’ı, Tehânevî’nin Keşşâfu ı??ılâ?âti’l-fünûn’u gibi Arapça sözlükler, İbn İshâk’ın Siyer’i, Zehebî’nin Târî?u’l-İslâm’ı gibi İslam tarihine dair eserler, Süyûtî’nin el-İt??n’ı, Zürkânî’nin Menâhilü’l-?irfân’ı gibi Kur’an ilimlerine dair eserler, Elmalılı Hamdi Yazır’ın Hak Dini Kur’an Dili adlı tefsiri ve Muhammed Hamîdullah’ın “Kur’ân-ı Kerîm Tarihi, Kur’an-ı Kerîm’in Türkçe Yazma Tercümeleri” başlıklı makalesi ve Şemseddin Sami’nin Kâmûsı Türkî adlı sözlüğü araştırmada başvurulan belli başlı kaynaklardan bazılarıdır. Anahtar Kelimeler: Arap Dili ve Belâgatı, Tercüme, Çeviri, Meâl, Kur’an Tercümesi, Kur’an Meâli.

We witness various speeches in some environments and communities that sometimes the Qur’?n cannot be translated but the “me?l of the Qur’?n” can be prepared; these two are very different from each other, and it is not right to use them interchangeably. Sometimes, we see that people who use the phrase “Qur’?n Translation" appear as if they are people with different approaches and beliefs about the Qur’?n. In this study, based on the concepts of "me?l " and "translation", the question of whether there is a difference between the terms "me?l of the Qur’?n" and "Qur’?n translation", and whether these two terms can be used interchangeably were discussed. In connection with this scope, whether it is possible to translate the Qur’?n into another language, what is the religious provision of it, when and by whom the activity of translating the Qur’?n into another language for the first time, etc. questions were also sought answers. In the study, the inductive approach was adopted, and the document analysis technique was applied. The works obtained at the end of the screening were analyzed using the document analysis method. In this context, Lis?n al-?Arab of Ibn Man??r, Kas?h?s?h??f i??il???t al-fun?n of al-Tah?naw?, al-S?ra of Ibn Is??q, Ta?r?k?h? al-Isl?m of alDhahab?, al-It??n f? ?ul?m al-?ur??n of al-Suy???, Man?hil al-?Irfân of al-Zur??n? and the article titled “History of the Holy Qur’?n, Turkish Writing Translations of the Qur’?n” of Muhammed Hamidullah are some of the main sources used in the research. Keywords: Arabic Language and Rhetoric, Translation, the Translations of the Qur’?n, the Turkish Translations of the Qur’?n, Me?l of the Qur’?n.