Osmanlı Devleti'nde Uygulanan Adem-İ Merkeziyetçi Bir Yönetim Modeli: Millet Sistemi

Abstract

Osmanlı farklı kıtalarda hâkimiyet kurmuş, sınırları içerisinde farklı dillerinkonuşulduğu ve farklı etnik kökenden insanların yaşadığı bir devletti. Böyle birdevleti yönetmek için özel yönetim modellerine ihtiyaç duyulmaktadır. Çünkü farklıunsurları sorun çıkarmalarına olanak vermeden tek bir hedefe doğru yöneltmek veileri bir aşamada olası bir dağılmayı engelleyebilmek için yeni yöntemleri benimsemek kolay bir uğraş değildir. Bu doğrultuda belirlenen sakıncalardan kaçınmak vebelirtilen hedeflere ulaşmak için Osmanlı Devleti’nin benimsediği yönetim modelimillet sistemi olmuştur. Osmanlı Devleti millet sistemi ile ulus (nation) üzerindendeğil, topluluk (community) unsuru üzerinden hareket etmiştir. Çünkü millet sistemietnik kökene atıf yapmak yerine, din kavramını birleştirici unsur olarak kabul etmeiddiasına sahipti. Bu bağlamda, bu çalışmada Osmanlı Devleti’nde belirli bir sürebaşarılı bir biçimde uygulanan ve farklılıkların ustaca yönetilmesine olanak tanıyan millet sistemi incelenmiştir. Osmanlı Devleti’nin merkeziyetçi yönetim sistemiiçerisinde gizlenmiş adem-i merkeziyetçi ruhunun millet sistemi üzerinden açığaçıkarılması önem taşımaktadır. Osmanlı Devleti için belirli bir dönem birleştiricibir araç vazifesi gören bir sistemin, gerçekte iç işleyişindeki gizli kalmış aksaklıklaryüzünden ayrıştırıcı olduğunun vurgulanması ve adem-i merkeziyetçilik ruhununkökenlerine ışık tutulması çalışmanın özünü oluşturmaktadır.

The Ottoman Empire was a state which had dominated different continents where different languages were spoken and people of different ethnic backgrounds lived within their borders. Special administration models are needed to administrate such a state. Because it is not an easy task to orient different elements to a single target without allowing them to cause problems and to adopt new methods to prevent a possible disintegration at a later stage. In order to avoid the drawbacks identified in this direction and to achieve the stated objectives, the administration model adopted by the Ottoman Empire became the millet system. With the millet system, the Ottoman State acted on the community rather than on the nation. Because the nation system, instead of referring to ethnic origin, had the claim of accepting the concept of religion as the unifying element. In this context, in this study, the millet system, which has been successfully applied in the Ottoman Empire for a certain period and which allows the masterful managing diversity, has been examined. It is important to reveal the decentralized spirit concealed within the centralized administration system of the Ottoman Empire through the millet system. It is the essence of the study to emphasize that a system that serves as a unifying tool for the Ottoman Empire for a certain period of time, is actually a disjoint in its inner workings due to hidden gaps, and to shed light on the origins of the spirit of decentralization.