Tüketici ve Konut Kredilerinde Bankalarca Tahsil Edilebilecek Faiz Dışı Menfaat ve Komisyonlar Hakkındaki Davalar

Abstract

Masraf ve Komisyon gelirleri Türkiye'de ticari bankaların kârlılıkları içinde önemli bir noktaya gelmiştir. Bankaların kredi müşterilerinden talep ettikleri masraf ve komisyonların yasal dayanağını kanunlar, bu kanunlar kapsamında çıkartılmış yönetmelikler ve taraflar arasında imzalanmış olan sözleşmeler oluşturmaktadır. Bununla birlikte, tüketici hakem heyeti kararları, kredi sözleşmelerinin standart sözleşme olduğu, karşılıklı müzakere edilmeksizin tek taraflı olarak oluşturulduğu ve bankalar tarafından kredi müşterilerinden tahsil edilen bazı masraf ve komisyonların haksız kazanç olarak alındığı ve dolayısıyla tüketiciden haksız olarak alınan masraf ve komisyonların tüketiciye iadesine karar vermektedir. Ayrıca, Yargıtay kararları bankaların tacir olmalarından dolayı yaptıkları masrafları tüketicilerden isteme hakkı bulunduğunu, ancak bu masrafın zorunlu, makul ve belgeli masraflar olması gerektiği, kredi verilmesi için gereken zorunlu masrafların neler olduğu konusunda ispat yükünün de bankalara ait olduğu konusunda hükmetmektedir. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu 03.10.2014 tarih ve 29138 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Finansal Tüketicilerden Alınacak Ücretlere İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik ile bireysel kredilerde tahsil edilebilecek masraf, komisyon ve ücretleri "tahsis ücreti, ekspertiz ücreti ve taşınır ve taşınmaz rehin tesis ücreti" olarak sınırlandırmıştır. Bu ise 2014 yılı öncesi bankaların kredi müşterilerinden talep ettikleri masraf ve komisyonlardan hangilerinin zorunlu, makul ve belgeli masraflar olduğu konusunu tartışmalı duruma getirmekte ve konuyu tüketici mahkemelerinin dava konusu haline getirmektedir. Bu makalenin amacı bankaların kredi müşterilerinden talep ettikleri hangi masraf ve komisyonların zorunlu, makul ve belgeli masraflar olduğunu belirlemektir

Fee and commission revenues have become a key component in the profitability of commercial banks in Turkey. The legal basis of fees and commissions demanded by banks from credit customers constitutes laws, regulations and contracts signed between the parties. However, Arbitration Committees for Consumers decide that the credit agreements are standard agreements and unilaterally created without mutually negotiated and some fees and commissions unlawfully collected from credit customers and thus decide repayment of unlawfully collected fees and commissions to customers. Supreme Court decisions indicate that merchant banks have the right to demand their expenses from credit customers; however these costs should be compulsory, reasonable and documented and the bank has to prove the compulsoriness of expenses required for granting loans. With its “Regulation On Principles And Procedures Related To Fees to Be Received From Financial Consumers” which was published in the Official Gazette (29138) dated October 3, 2014, Banking Regulation and Supervision Agency limit fees, commissions, and charges charged on consumer loans with “allocation fees, appraisement fee, and movable and immovable pledge fee.” All these make the issue of “which of the commissions and expenses demanded by banks from their credit consumers prior to 2014 are compulsory, reasonable, and documented” controversial and disputable in consumer courts. The purpose of this article is to determine which of the commissions and expenses demanded by banks from their credit consumers are compulsory, reasonable, and documented