Oluşumsal Yapısalcılığın İlkeleri ve Zola'nın Emek Adlı Romanı Üzerinde Çözümleme

Abstract

Toplumsal çatışmaların veya toplum yaşamının düzenli işlemesine engel olan durumları içeren romanlar, toplumcu gerçekçilik anlayışını benimseyen Marksçı öğreti ve bu öğretiden çıkmış eleştiri yöntemleri için oldukça uygun birer inceleme alanıdır. Toplumbilimsel eleştiri yöntemlerinden birini oluşturan Lucien Goldmann’ın oluşumsal yapısalcılık yöntemi de anamalcı dizgenin neden olduğu sorunları ve mutsuzlukları ve bunlara karşı önerilen çözüm yollarını anlatan romanların çözümlenmesi veya eleştirisinde verimli sonuçlar ortaya koyar. Romanın içyapılarının yanı sıra oluşum sürecini etkileyen ve tetikleyen metin dışı yapıları da araştırmayı öneren yöntem, toplumun aydın temsilcisi konumundaki yazarın, sorunlar karşısında oluşturduğu dünya görüşünün sorgulamasını yapar. Yöntemin uygulanması aşamasında farklı yapıların derinlemesine araştırılması tutarlı açıklamaları doğurur. Ütopik sosyalizmin savunulmasının yapıldığı Zola’nın Emek adlı yapıtı, işçi emeğinin özgürleşmesine bağlı olarak yaşamdaki tüm duygu ve hazların anlam kazanacağı ve insanlığın bu sayede mutluluğa ereceği tezi üzerine kuruludur. Sanayiye koşut olarak gelişen burjuva sınıfının XIX. yüzyılda yaptığı emek sömürüsünün insanları köleleştirdiğine yer veren yapıt, emek köleliğinden kurtulmak için yeni bir dizge önerir. Yapıt, işçi sınıfının her geçen gün biraz daha yoksullaşmasına neden olan ağır koşulların mantıklı ve akılcı çözümlerle üstesinden gelinebileceğini gösterirken, Zola’nın ütopik sosyalist Fourrier, Saint-Simon ve daha birçok toplumcu sosyalist düşünür ve yazarlardan esinlenerek oluşturduğu düşüncelerini doğalcı yöntemlerle sunar.

Novels, narrating events of social conflicts or the events preventing regular functioning of public life are a very suitable field of study for Marxist doctrine which adopts the understanding of social realism and the methods of criticism that have passed from this doctrine. Lucien Goldmann’s method of constructive structuralism which is one of the methods of sociological criticism gives fruitful results in analyzing or criticizing novels that describe the problems and misfortunes caused by the dominant system and the proposed solutions against them. The method, which suggests exploring the non-textual structures that influence and initiate the formation of process as well as the internal structures of the novel dispute worldview of the writer, who is the intellectual representative of society, in front of the problems. Detailed study of various structures using the method leads to consistent explanations. Zola’s work, where Utopian socialism is defended is based on the thesis that all emotions and pleasures in life will make sense, and humanity will achieve happiness through the liberation of labor. Bourgeoisie developed in parallel to industries. The work, which is inferior to the exploitation of labor offers a new system of getting rid of labor slavery. While the work shows the harsh conditions making working class become poorer every day can be overcome with logical and rational decisions, Zola presents his ideas inspired by the utopian socialist Fourier, Saint-Simon and many other socialist thinker and writers, naturalistic methods.