Taşkın Riskinin Değerlendirmesine Bir Örnek: Amik Ovası Taşkınları

Abstract

Türkiye'nin en önemli ovalarından birisi olan Amik Ovası, sık sık afet boyutunda taşkın olaylarının yaşandığı yerlerdendir. Ovanın doğal ve beşeri özellikleri nedeniyle meydana gelen bu doğal afetler, son yıllarda ciddi oranda ekonomik zarara neden olmuştur. Bu çalışmada, Amik Ovası'nda daha önce yapılan araştırmalardan farklı olarak ilgili doğal afetin, risk potansiyeli ile indeksinin analiz edilmesi ve böylece olası taşkın riskinin haritalandırılıp, açıklanması amaçlanmıştır. Çalışmada materyal olarak, 1/25.000 ve 1/250.000 ölçekli topografya paftaları ile sayısal yükseklik modeli verisi (GDEM) kullanılmıştır. Bunun dışındaki diğer veriler 2012 yılı sel-taşkın tespit ve köy brifing raporlarından, Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) verilerinden ve telefon görüşmelerinden elde edilmiştir. Çalışmanın haritalama ve analiz aşaması, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) yazılımlarından ArcGIS/ArcMap 10 paket programı kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Ayrıca Uzaktan Algılama (UA) teknikleriyle Google Earth (KMZ) formatında 2012 tarihli Cnes/Spot Image uydu görüntüsünden de faydalanılmıştır. Elde edilen veriler arazi çalışmaları ile yerinde kontrol edilmiş ve eksik kalan konular bu şekilde tamamlanmıştır. Çalışmanın yöntem kısmı, Tran vd. (2008) tarafından geliştirilen modelinin inceleme alanına uyarlanmasına dayanmaktadır. Çalışma sonucunda Amik Ovası'ndaki olası taşkın riski en fazla (413.96 km² - % 43.49) orta risk derecesine sahip alanlarda tespit edilmiştir. Bu sahalar daha çok ovanın kuzey ve iç kesimlerine karşılık gelmektedir. Ovadaki en riskli alanlar Hatay havaalanının batısı ve güneyi ile Kumlu ve Reyhanlı ilçe merkezlerinin çevrelerindeki kırsal alanlar, risk potansiyelinin düşük olduğu alanlar ise daha çok ovanın doğusunda yayılış göstermektedir. Sonuç olarak Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) yöntem ve teknikleriyle gerçekleştirilen bu çalışma, Amik Ovası'nda yaşanan taşkın afetinin çözümlenmesine yönelik hazırlanmış bir öneri niteliği taşımaktadır. Çalışmada üretilen bulgular ve sonuçlar ova genelinde yapılacak planlamalara zemin hazırlayacaktır

Flood disasters are often experienced in Amik Valley, one of the most important valleys in Turkey. These natural hazards generated due to the effects of natural and human features of the valley have caused serious economic damage in recent years. In contrast to previous studies undertaken in the valley, current study aims to analyze the natural hazard along with risk potential and index in order to map and explicate the possible flood risk. Topography sheets scaled 1/25.000 and 1/250.000 and Digital Elevation Model (GDEM) data were used in the study as materials. Other data used in the study were obtained from 2012 flood identification and village briefing reports, Turkish Statistical Institute data and telephone interviews. Mapping and analysis were done by utilizing ArcGIS/ArcMAP 10 package program. In addition, Cnes/Spot Image satellite images in Google Earth (KMZ) format dated 2012 were utilized with the help of Remote Sensing (RS) techniques. The obtained data were checked in situ via field surveys and missing points were completed. Method used in the study was based on adapting the system developed by Tran et al. (2008) to the study area