Trakya bölgesinde kırsal ve kentsel tüketicilerin gıda ürünleri tüketim alışkanlıkları ve gıda güvenliğine ilişkin bilgi düzeylerinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışmada Trakya bölgesinde kentsel ve kırsal kesimde yaşayan bireylerin gıda ürünleri satın alırken dikkat ettikleri parametreler, tüketim alışkanlıkları ve gıda güvenliği ile ilgili sağlık riskleri karşısında bilgi düzeyleri ve tutumları incelenerek beklentileri belirlenmiştir. Çalışma Trakya bölgesinde (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli) kentsel (385 kişi) ve kırsal kesimde(385 kişi) olarak ailede gıda tüketim kararında etkili olan bireylerle toplam (770 hane) ile yüz yüze görüşülerek yapılmıştır. Elde edilen veriler istatistiksel olarak tanımlayıcı ve çıkarımsal istatistik açısından bilgisayar ortamında paket program yardımı ile analiz edilmiştir. Verilerin değerlendirilmesinde t-testi, khi-kare ve faktör analizinden de yararlanılmıştır. Araştırmada Trakya Bölgesinde bulunan üç il Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ illerinde ve ayrıca kırsal ve kentlerde yaşayan tüketicilerin gıda alışverişlerinde dikkate aldıkları kriterlerin önem değerlendirmeleri arasında fark olup olmadığı Çok Değişkenli Varyans Analizi (MANOVA) yardımıyla belirlenmiştir. Bireylerin gıda güvenliği hakkında bilgi sahibi olmalarında etkili olan faktörler Logit Analizi yardımıyla ortaya konmuştur. Sonuçlarına göre cinsiyet, köy-şehir ve eğitim değişkenleri istatistiki olarak anlamlı ve eğim katsayılarının beklentilerle uyumlu oldukları tespit edilmiştir. Faktör grubu değişkenlerden ise sadece birinci (gıda içeriği bilinci, uygun hazırlama ve bilinçli satın alma) ve üçüncü faktör grubu (kalite ve fiyat) değişkeni istatistiki olarak anlamlı bulunmuştur. Çalışmaya katılan kişilerin 557’si bayan (%72,3), 213’ü (%27,7) erkektir. Ailelerin sosyo-demografik özellikleri ve ekonomik durumlarına göre gıda tüketimi ve gıda güvenliği konusuna bakış açıları araştırılmıştır. Hanelerde alışverişin anne ve baba tarafından yapıldığı, hanelerin eğitim durumu ve ekonomik durum yükseldikçe hazır gıda tüketimlerinin arttığı, gıda alırken en önemli konuların tazelik, ürünün tadı ve lezzetiyle birlikte gıda güvenliğinin önemli olduğu belirlenmiştir. Kentlerde yaşayanların kırsal kesimde yaşayanlara göre gıda tüketiminde daha dikkatli oldukları özellikle hayvansal ürün kaynaklı hastalıklara karşı kentte yaşayanların daha önemle üzerinde durdukları belirlenmiştir.

The parameters of the buying decision of the people living in the rural and the urban areas in Thrace region, and their consumption behaviors, knowledge levels and attitudes about the health risks related with food safety were investigated and their expectations were determined. The research was conducted with a total of 770 households (of which 385 was from rural areas, and 385 from urban areas) that were effective on the foodstuff consumption. The data were statistically analyzed in terms of descriptive and inferential statistics by using statistical package programme. t test, khi square test and factor analyses were made for the evaluation of the data. The differences between the evaluation of the criteria which were considered while buying foodstuffs by the consumers living in three different cities in Thrace Region, ie. Edirne, Kırklareli and Tekirdağ, and rural and urban areas were determined by using Multivariate analysis of variance (MANOVA). The factors affecting the knowledge level of the consumers were determined by means of Logit Analysis. The results show that the variables, ie. gender, rural-urban area, education level, were statistically significant and the slope ratios were compatible with the expectations. Only the first (knowledge about ingredients, right preparation of foodstuffs, buying decision) and the third (quality and price) factor group variables were found to be statistically significant. The research was conducted on 557 female (72.3%) and 213 male (27.7%). The socio-demographic features of the families, their food consumption with respect to their economical conditions and their attitudes towards food safety were investigated. It is determined that the shopping are done by the parents in households and freshness, taste and the flavour of the food product are important issues about the buying decision of food products as well as food safety. And also it is determined that the higher the educational and the economical level of the family, the higher the consumption of ready-to-eat food products. The research indicates that the families living in urban areas give more importance to food consumption compared to the ones living in rural areas, and families living in urban areas emphasize the food-borne diseases, especially these originating from foodstuffs of animal origin, than the families living in rural areas.