Farklı dozlarda uygulanan gama ışınlarının yer fıstığı (Arachis hypogaea L.) yağının kalite özelliklerine etkisi

Abstract

Bu çalışmada yağlık tip yer fıstığı çeşidi kullanılmıştır. Yer fıstıkları 2021 yılı Mayıs ayının ilk yarısında Edirne ili Meriç ilçesi Alibeyköy tarım arazisinde yetiştirilmiş olup, Eylül ayının ikinci yarısında hasat edilmiştir. Yer fıstığı tohumları dış kabuklarından arındırıldıktan sonra 250 gramlık 5 eşit parçaya bölünerek polietilen torbalar içerisinde uygun şartlarda muhafaza edilmiştir. Ambalajlanan yer fıstığı tohumları ışınlama yapılmak üzere GAMMAPAK Sterilizasyon San. ve Tic. A.Ş. Çerkezköy/Tekirdağ götürülmüş ve gruplandırılan örneklere; ilki kontrol grubu olmak şartıyla sırasıyla 1,5 kGy, 3 kGy, 4 kGy, 5 kGy dozlarında ışınlama işlemi yapılmıştır. Işınlama işlemi sonrasında soxhlet ekstraksiyon yöntemiyle örneklerin % yağ oranları belirlenmiştir. Yağı çıkarılan örneklerin serbest yağ asitliği, yağ asitliği bileşimi, peroksit sayısı, toplam tokoferol, sterol kompozisyonu ve toplam fenolik madde analizleri yapılarak, ışınlamanın yer fıstığı yağının kimyasal özellikleri üzerindeki etkisi belirlenmiştir. Elde edilen veriler doğrultusunda kontrol grubuna göre artan ışınlama dozuna bağlı olarak yer fıstığı yağlarının serbest yağ asitliği, peroksit sayısı, C16:0 , C18:0 ve sitostanol oranlarında belirgin seviyelerde artışlar meydana gelmiştir (p<0,01). Diğer yandan, fenolik madde, C18:1, C18:2, kampesterol, toplam sterol ve toplam tokoferol oranlarında ise artan ışınlama dozuna bağlı olarak kontrol grubuna göre belirgin seviyelerde azalışlar meydana gelmiştir (p<0,01).

In this study, oil-type peanut variety was used. Peanuts were grown in the first half of May 2021 in the agricultural land, Alibeyköy in Meriç district of Edirne province and harvested in the second half of September. After removing the outer shells of peanut seeds, they were divided into five equal parts of 250 grams and stored in polyethylene bags under suitable conditions. Packed peanut seeds were taken to GAMMAPAK in Çerkezköy / Tekirdağ for irradiation and the grouped samples were irrediated at doses of 1,5 kGy, 3 kGy, 4 kGy and 5 kGy, respectively, provided that the first was the control group. After the irradiation process, the oil percentages of the samples were determined by the soxhlet extraction method. The effects of irradiation on the chemical properties of peanut oil were determined by analyzing the free fatty acidity, fatty acdity composition, proxide number, total tocopherol, sterol composition and total phenolic substance of the oil extracted samples. According to the data obtained, there were significant increases in free fatty acidity, peroxide number, C16:0, C18:0 and sitostanol ratios of peanut oils, depending on the increased irradiation döşe compared to the control group (p<0,01). On the other hand, there were significant decreases in the rations of phenolic substance, C18:1, C18:2, campesterol, total sterol and total tocopherol compared to the control group, depending on the increasing irradiation döşe (p<0,01).