Rast ve Uşşak Makamlarına Ait Peşrevlerin Tahlili Doğrultusunda Türk Müziği Keman Eğitimine Yönelik Geçki ve Çeşni Etütlerinin Oluşturulması

Abstract

Türk müziğinde makam ve icra üslubunun öğretilmesi amacıyla kullanılan eser formlarının başında Peşrev formu gelmektedir. Peşrev formundaki eserler ilgili makamın yapısı ve makam geçkileri hakkında bilgi veren eserlerdir. Genelde Türk müziği ve özelde Türk müziği keman eğitimi içerisinde sadece eser icrasına dayalı bir öğretim yöntemi kullanmak icra bakımından geçki becerisinin öğrenimi ve teknik hâkimiyet kazanımı sağlamamaktadır. Türk müziği keman eğitimine yönelik mevcut materyal eksikliği de göz önünde bulundurularak makam geçki becerisi ile beraberinde teknik hâkimiyet kazanımı sağlayacak etütlerin oluşturulması büyük bir önem arz etmektedir. Bu araştırmada, Rast ve Uşşak makamlarında bestelenmiş olan peşrevlerin geçki/çeşni, âgâz ve merkez perde kullanımı, eserin bütünündeki kullanılan ses sahasını tespit etmek, daha sonra 19 ve 20. yy da oluşturulmuş olan nazariyat kaynaklarındaki makam tarifleri ile peşrevlerin tahlili neticesinde elde edilen bulgular arasında benzer ve farklı noktaları belirlemekve bu doğrultuda Rast ile Uşşak makamına yönelik Türk müziği keman eğitiminde makam geçki becerisi ile teknik becerinin geliştirilmesi adına etütlerin oluşturulması amaçlanmaktadır. Araştırmada nitel yöntem benimsenerek tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın veri toplama aşamasında doküman inceleme, kaynak tarama ve arşiv tarama teknikleri kullanılmıştır. Elde edilen bulgular doğrultusunda bahsi geçen makamlara yönelik ikişer etüt oluşturulmuştur. Birinci etütler geçki/çeşni kullanımı, temel tartım kalıpları, temel yay teknikleri (Legato, Detache, Staccato) ve süsleme tekniklerini (Çarpma, Glissando, Mordan, Tril) içerirken, ikinci etütler Türk müziği keman icracılığında teknik hâkimiyeti kazandırmak ve/veya arttırmak için geçki/çeşni kullanımı, temel yay teknikler (Legato, Detache, Staccato) ve süsleme tekniklerinin (Çarpma, Glissando, Mordan, Tril) yanında farklı tartım kalıpları ve III ile IV. konum değişikliklerini içermektedir.