Bobin boyalı filament ipek ipliklerinin atkı olarak kullanıldığı dokuma kumaşlarda karşılaşılan çeşitli düzgünsüzlük sorunlarının çözümü için proses geliştirme ve ipek ipliklerinin düşük sıcaklıkta boyanması

Abstract

Filament ipek ipliği gördüğü işlemlerin uzunluğu ve az bulunması nedeniyle oldukça pahalı bir ipliktir. Bugün için serisini uzaklaştırılmış boyasız iplik fiyatı yaklaşık 100 $/kg civarındadır. Bu nedenle, ipek katma değeri yüksek değerli bir liftir. Tekstil ürününün katma değerini arttıran en önemli işlem basamağı ise terbiye işlemleridir. İpek liflerinin terbiye işlemlerinde özellikle boyama adımında çeşitli düzgünsüzlük sorunlarıyla karşılaşılmaktadır. Her hatalı boyama, yalnızca boyama maliyetini arttırmakla kalmayıp, üretimin düşmesine ve terminlerde gecikmelere de yol açmaktadır. Özellikle ipek gibi katma değeri yüksek bir lif söz konusu olduğunda, hatalı boyamanın firmaya maliyeti de çok yüksek olmaktadır. Bu tez projesinde, öncelikle YÜNSA A.Ş.’de ipek iplik boyamada karşılaşılan çeşitli düzgünsüzlük sorunlarının (ağaç kabuğu efekti, halka, kolon hatası vb.) kaynağının saptanması için bilimsel bakış açısıyla sistematik deneme ve analizler yapılarak sorunun kaynağı tespit edilmiş, ardından düzgünsüzlük sorununun çözülmesi üzerinde çalışılmıştır. Bilindiği gibi ipek liflerine değer kazandıran en önemli özelikleri parlaklığı ve tuşesidir. Ancak kaynama sıcaklığında yapılan boyama işlemleri sırasında ipek liflerinin söz konusu özellikleri zarar görmektedir. Eğer renk veriminde düşüşe yol açmadan düşük sıcaklıkta boyama başarılabilirse, liflerin bu özelliklerinin korunmasının yanı sıra, boyamadaki enerji sarfiyatının azaltılması da sağlanabilecektir. İpek liflerinin düşük sıcaklıkta boyanabilirliğini sağlamak için ise; enzimatik ön işlem, katyonikleştirme işlemi ve dendrimer ile işlem olmak üzere üç farklı alternatif üzerinde çalışılmıştır.

Filament silk yarn is so expensive due to its process to be long and the amount of silk fiber produced to be limited. Nowadays price of degummed un-dyed silk yarn is approximately 100 $/kg. For that reason silk is a valuable fiber. The most important added value increasing step is the finishing process. During finishing processes of silk fibers, there are some unlevelness problems especially in dyeing step. Each faulty dyeing, not only causes increase in dyeing cost but also causes decrease in production and leads delay in supply time. Especially when it comes to a high added value fiber such as silk, the cost of faulty dyeing is also very high for the company. In this thesis project, first the source of various unlevelness problems which occur during dyeing of silk yarn at YUNSA Inc was searched by making systematic trials and analysis under scientific perspective, then it was worked on solving the unlevelness problem.As generally known the most important properties of silk fibers are their lustre and handle. But, during dyeing processes carried out at boiling temperature, these properties of silk fibers can be damaged. For that reason they should be dyed at lower temperatures. If dyeing at lower temperature without causing any decrease in color yield could be achieved, both preserving of some these properties (and reducing the energy consumption in dyeing will be obtained. In order to supply silk fibers to be dyed at lower temperatures, it was worked on three alternatives such as enzymatic pretreatment, cationization and treatment with dendrimer.