Tarım ürünlerinde mekanik hasar uygulamalarının ürünlerin solunum ve kuru madde düzeyleri üzerine etkilerinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışmada seçilen tarımsal ürünlerin hasattan sonraki depolama ve raf ömrüne önemli etkisi olan CO2 üretim miktarları ve bu değere bağlı olarak solunum oranları ile kuru madde kaybı değerlerinin değişimi, ortam sıcaklığına ve üründeki zedelenme miktarlarına bağlı olarak saptanmıştır. Araştırmada bitkisel materyal olarak hasat sonrasında solunum hızında yükselme olan (klimakterik) ürünlerden olan domates ve armut meyveleri kullanılmıştır. Denemeler 2 farklı ortam sıcaklığı (2±2, 22±2) ve 5 farklı zedelenme düzeyi (sağlam, 1 cm2 alanında kabuğu soyulmuş, 10, 20, 30 cm yükseklikten çarptırılmış örnekler) koşullarında gerçekleştirilmiştir. Bu araştırmanın temel amaçları; statik bir ölçme yöntemi kullanılarak ürünlerde hasat sonrası mekanizasyon işlemlerinde oluşabilecek mekanik hasar düzeylerinin ve ortam sıcaklığının domates ve armutta CO2 üretim miktarına etkilerini belirlemek, bu sonuçlardan yararlanılarak ürünlerde solunum oranını ve oluşan kuru madde kayıplarını belirlemek ve böylece ürünlerin raf ömrünü tahmin edebilmek amacıyla gerekli olan verileri saptamaktır. Ayrıca denemeler sonucunda üründe oluşan toplam ağırlık kayıpları ve meyve eti sertliğinde oluşan değişimler de saptanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre çarptırma yüksekliği arttıkça zedelenme hacimleri artmıştır. Hem oda sıcaklığı koşulundaki hem de soğuk hava koşullarındaki hasarsız olan domates ve armut örneklerinin CO2 üretim miktarlarının, solunum oranlarının ve kuru madde kaybının, diğer örneklerinkine kıyasla oldukça düşük olduğu saptanmıştır. Ortam sıcaklığının yükselmesi ile bu değerlerde de oldukça büyük bir artış olmuştur. Kabuğu soyulmuş olan örneklerin hem oda koşullarında hem de soğuk ortam koşullarında solunum oranlarının ve kuru madde kayıplarının diğer örneklerinkine kıyasla çok daha yüksek olduğu, bunu sırasıyla 30 cm yükseklikten çarptırılan, 20 cm yükseklikten çarptırılan ve 10 cm yükseklikten çarptırılan örneklerin takip ettiği saptanmıştır. Hem ortam sıcaklığının hem de zedelenme düzeylerinin solunum oranı üzerine etkilerinin 0,01 düzeyinde önemli olduğu saptanmıştır. Mekanik hasar uygulanan ve kabuğu soyulan ürünlerde meyve eti sertliğinin önemli oranda düştüğü saptanmıştır. Bu tez kapsamında hesaplanmış olan kuru madde kaybı verilerinin (g/kg h) kullanılmasıyla ürünlerde depolama sırasında üründe oluşacak olan kuru madde kaybı ve ortalama raf ömrünün tahmin edilebileceği saptanmıştır.

In this research, changing of CO2 production amount of selected agricultural products that has very important effect on storage and shelf life; and respiration rate and dry matter loss values that were calculated by using CO2 production amount were determined taking into account temperature and mechanical damage of those agricultural products. As a plant material tomato and pear fruits that have high respiration rate after harvesting namely climateric fruits were selected. Experiments were performed in conditions that 2 different temperature (2±2, 22±2) and 5 different damage levels (not damaged, peeled of skin into 1 cm2 area, impacted from 10, 20 and 30 cm drop heights). Basic aims of this research are determination of effects of medium temperature and mechanical damage that can be occurred due to postharvest mechanisation processes of CO2 production amount of tomato and pear by using static measurement method and calculation of respiration rate and dry matter loss by using CO2 production results and finally determination of necessary data to guess shelf life of these products. In addition to these total weight losses and changes in hardness of fruits were also determined. According to results increasing of impact height increased bruising volume values. Either in room condition or in cool air condition CO2 production amount, respiration rate and dry matter loss values of undamaged tomato and pear samples were found rather lower compared to peeled and damaged samples. Increasing of medium temperature highly increased these values. Either in room condition or in cool air condition respiration rate and dry matter loss of peeled samples were found rather higher compared to others. Samples impacted from 30 cm, 20 cm and 10 cm were followed this samples, respectively. It was determined that effects of either medium temperature or bruising levels on respiration rate were found significant at 0,01 importance level. It was determined that fruit hardness of peeled and impacted from different heights rather decreased after experiments. It was determined that using of calculated dry matter loss data (g/kg h) in this research, dry matter loss values throughout the storage of these products and avarage shelf life can be guess.