Alpaka liflerinin boyanabilirliğinin geliştirilmesi

Abstract

Lama ailesine mensup olan Alpaka’dan (Lama Pacos) elde edilen liflere “alpaka” adı verilmektedir. Alpakanın en önemli özelliği ipeğimsi, yumuşak tutumudur. Bu lifler dünyada sınırlı bir alanı kapsayan bölgelerde bulunmakta olup, çok küçük miktarlarda üretilmektedirler. Tüm bu faktörler, bu liflerden yapılmış ürünlerin pahalı olmasına yol açmaktadır. Bu nedenle söz konusu lifler “Lüks Lif” olarak nitelendirilmektedir. Literatürde genel olarak alpaka lifleri üzerindeki çalışmalar sınırlı olup, mevcut olan çalışmalar ise lif özelliklerinin yün ile karşılaştırılması ve renkli liflerin ağartılması üzerine odaklanmıştır. Alpakanın boyanmasıyla ilgili kapsamlı çalışmalara pek rastlanmamaktadır. Bu tez projesinde öncelikle, alpaka liflerinin boyanma özellikleri incelenmiştir. Bu amaçla koyun yünü referans alınarak alpakanın iki farklı türü olan Huakaya ve Suri liflerinin boyanma özellikleri (boyarmadde alma yetenekleri, boyamada elde edilen renk verimi ve nüansı, haslık vb.) belirlenmiştir. Daha sonra alpaka liflerinin verim kaybına yol açmadan çeşitli boyarmadde sınıflarıyla kaynama noktasının altındaki sıcaklıklarda (80 veya 90°C) boyanabilme imkânları araştırılmıştır. Bu amaçla; boyama öncesi liflere katyonikleştirme işlemi uygulanması üzerinde çalışılmıştır. Bunun ötesinde liflerin boyanma düzgünlüğünün geliştirilmesi için tuz ve egaliz maddesi kullanımı incelenmiştir. Alpaka gibi katma değeri yüksek liflerin boyanmasında bir diğer önemli konu moda yaratacak efektlerin eldesidir. Bu nedenle, bu tez projesi kapsamında ayrıca liflere çeşitli modifikasyonlar uygulanarak boyamada “bicolor” ve “multicolor” efekt eldesi sağlanmıştır.

Fibers obtained from Alpaca (Lama Pacos), which is a member of Lama family, is called as “alpaca”. The most important feature of alpaca is silky soft handle. These fibers are found in limited regions around the world and they are produced in small quantities. The combination of all these factors makes the finished products very expensive. For this reason aforementioned fibers are called as “Luxury Fiber”. Generally, studies in literature related to the alpaca fibers are limited. The existing studies focused on the comparison of fiber properties with wool and bleaching of pigmented fibers. It is not coincided to comprehensive studies related to the dyeing of alpaca. In this thesis project at first, dyeing properties of alpaca fibers were investigated. For this aim, by taking sheep wool as a reference, dyeing properties (dye-uptake ability, color efficiency and nuance obtained in dyeing, fastness etc.) of Huacaya and Suri fibers, which are two different species of alpaca, were determined. After that, dyeing possibilities of alpaca fibers with various dye classes at temperatures below boiling point (80 or 90°C) without causing any decrease in efficiency was searched. For this purpose, it was worked on application of cationization process prior to dyeing. Furthermore, the usage of salt and equalizing agent in order to improve dyeing levelness of fibers was investigated. Another important issue on dyeing of high value-added fibers like alpaca is obtainability of effects which would create fashion. For this reason, within this thesis project “bicolor” and “multicolor” effects in dyeing was also supplied by applying various modifications to fibers.