Brokkoli (Brassica oleracea var. italica) ve salata (Lactuca sativa L.) tohumlarına uygulanan bazı organik asit ve bitkisel kökenli materyallerin çimlenme, çıkış ve fide falitesi üzerine etkileri

Abstract

Bu araştırma, organik tarımda kimyasal uygulamalara alternatif olarak kullanılan bitkisel kökenli materyal (kekik yağı, nane yağı, fesleğen yağı, sarımsak yağı, acı biber ekstraktı, taspih ağacı tohumu ekstraktı) ve organik asitlerden bazılarının (salisilik asit, jasmonik asit) Arapsaçı çeşidi salata (Lactuca sativa var. italica) ve Jade F1 çeşidi brokkoli (Brassica oleracea L.) tohumlarında çimlenme çıkış ve fide özellikleri üzerindeki etkilerini araştırmak amacıyla yürütülmüştür. Denemede kullanılan salata ve brokkoli tohumlarının sonbaharda çimlenme, çıkış özelliklerine bakılmıştır. Kalan tohumlar 5±1 ºC'de muhafaza edilerek ilkbahar döneminde çimlenme, çıkış testleri yapılarak fide özelikleri incelenmiştir. Çalışma dört tekerrürlü tesadüf blokları deneme deseni şeklinde yürütülmüştür. Denemede elde edilen sonuçlara göre kekik yağının salata tohumlarında sonbahar döneminde çimlenme oranı, funguslarla enfekteli tohum oranı, çimlenme ve çıkış zaman dağılımı, çimlenme ve çıkış vigor özellikleri üzerinde olumsuz etkide bulunduğu belirlenmiştir. Çimlenme oranı sonbaharda % 92.00 oranında iken muhafaza sonrası bu oran % 85.75'e gerilemiştir. Yine kekik yağının öne çıkan bir özelliği de enfeksiyon oranıdır. Bu oran sonbahar uygulamasında kontrol tohumlarında % 1.00 iken kekik yağında % 7.75 olmuştur. Depolama sonrasında kekik yağı % 8.50 enfeksiyon oranı ile diğer uygulamalardan daha yüksek bir sonuç vermiştir. Salata tohumlarında çimlenme vigor indeksi bakımından sarımsak yağı ön plana çıkmıştır. Sonbahar döneminde 5.09 olan vigor indeksi depolama sonrasında 6.70'e yükselmiş ve diğer uygulamalar içerisinde en yüksek değeri vermiştir. Brokkoli tohumlarının incelenen bütün özellikleri üzerinde kekik yağı uygulamasının olumsuz etkisi gözlenmiştir. Çimlenme oranı sonbahar döneminde kontrol tohumlarında % 94.50 iken kekik yağı uygulamasında % 75.25 olarak bulunmuştur. Bu değer sonbahar dönemini takip eden ilkbahar döneminde gerçekleştirilen denemede daha da gerileyerek % 63.25 çimlenme oranı ile diğer uygulamalar içerinde en kötü sonucu vermiştir. Fesleğen yağı uygulamasında öne çıkan diğer bir özellik ise çimlenme vigor indeksidir. Sonbaharda vigor indeksi 2.59 olarak bulunurken muhafaza sonrasında 11.83'e yükselmiş ve en yüksek değeri vermiştir. Fakat fesleğen yağının dikkati çeken diğer bir özelliği ise enfekteli tohum oranıdır. Sonbahar döneminde bu oran % 5.33 iken muhafaza sonrasında % 11.75 olmuş ve her iki dönemde de en yüksek enfeksiyon oranını vermiştir. Brokkoli tohumlarına kekik yağı uygulamasının sonbahar döneminde enfeksiyon oranı üzerindeki etkisi incelendiğinde % 1.00 ile en düşük değeri vermiş fakat muhafaza sonrasında bu değer % 10.75 oranına yükselerek fesleğen yağı uygulamasından sonra en yüksek enfeksiyon oranı gözlemlenmiştir. Denemedeki bulgular ışığında salata ve brokkoli tohumlarında kekik yağı uygulamasından, tohumlarda incelenen özellikler bakımından en kötü değerler elde edilmiş, kullanılması uygun görülmemiştir. Tespih ağacı tohum ekstraktı uygulaması salata ve brokolide önemli iyileşmeler sağladığından dolayı ve diğer uygulamalara kıyasla kullanımı tavsiye edilebilir. Ayrıca kullanılan materyallerin incelenen fide özellikleri üzerinde önemli bir etkisi gözlemlenmemiştir.

This research was carried out to investigate the effect of the plant materials which are used as an alternative to the chemicals in organic faring (thyme oil, mind oil, basil oil, garlic oil, hot papper extract, neem tree seed extract) and some organic acids (Salicylic acid, jasmonic acid) on the germination, emergence and seedling characteristics in lettuce (Lactuca sativa L.) cv. Arapsaçı and broccoli (Brassica oleracea var. italica) cv. Jade F1. The seeds of lettuce and broccoli were checked for the germination and emergence in the autumn period. The unused seeds, were kept 5±1 ºC and checked for germination, emergence and seedling charecteristics in the spring period. The experiment was made according to randomised block desing with four replications. According to the results, thyme oil effected negatively on germination, the infected seed ratio, germination and emergence periods, germination and vigor characteristics of lettuce seeds in the autumn period. The germination percentage was 92 % in the autumn but after storing periods dropped to 85.75 %. The effect of the thyme oil on the infection ratio was also marked. That ratio was 1 % in control seeds but 7.75 % in the seeds thyme oil applied in the autumn period. After the storing period the infection ratio of thyme oil was 8.50 % which was higher than the other applications. The vigor index of lettuce seeds was highest with garlic oil. The vigor index was 5.09 in the autumn period but rised to 6.70 after the storing period which was the highes of the other applications. The negative effects of thyme oil was observed on broccoli seeds. In outumn period germination percentage of control seeds was 94.50 % but 75.25 % in thyme oil applied seeds. It dropped to 63.25 % in thyme oil treatment in the spring period which was the worst results of the applications. Germination vigor index was marked in basil oil applications. In autumn period vigor index was 2.59 but after storing increasted to 11.83 which was the highest value. But infected seed ratio was also important in basil oil treatments. That value in autumn period was 5.33 % but after storing was 11.75 % and which was the highest in both periods. The thyme oil treatment gave the lowest infection rate (1 %) in autumn period but after storing increased to 10.75 % which was the highest value after basil oil treatment. According to the results of experiment it was found that the application of thyme oil on lettuce and broccoli seeds gave the worst results and decided that it was not suitable to use it. The seed extract of neem tree gave good results and can be recommended for using. There was no significant effect of the treatments on the seedling characteristics.